Գյուղացուն խաբու՞մ են. Գյուղվարկերը թեկուզ կայացել են, բայց դեռ երկար են ու թանկԵրկու-երեք տարին չնչին ժամանակ է․ օրինակ, անասնապահության մեջ ներդրված գումարները սկսում են օգուտ տալ միայն 4-րդ տարուց սկսած, ասում է գյուղացին Որքան էլ գյուղատնտեսության վարկավորումը Հայաստանում զարգացած է, այն շարունակում է խոցելի մնալ, քանի որ թե տոկոսադրույքներն են ընդհանուր առմամբ բարձր, թե տրամադրվող ժամանակահատվածն է կարճ, թե գյուղացիների ու ֆերմերների անտեղյակությունն է մեծ: 7 մարտի 2014 PanARMENIAN.Net - 15 տեղական, ազգային ու միջազգային կազմակերպությունից կազմված «Գյուղատնտեսական դաշինքի» անդամներից մեկի` Ագրոբիզնեսի հետազոտությունների և կրթության միջազգային կենտրոնի` 6 մարզի ավելի քան 50 համայնքում բնակվող 1000 ֆերմերի շրջանում անցկացրած ֆինանսական գրագիտության թեմայով սեմինարների արդյունքները ցույց են տվել, որ ֆինանսական գրագիտության առումով իրավիճակը գյուղական համայնքներում անհուսալիորեն մտահոգիչ է: «Բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները, ոչ թափանցիկ աշխատաոճով, վարկավորման բարդացված գործիքների միջոցով, ըստ էության, խաբում են գյուղացուն: Վարկառուն իրականում չի պատկերացնում, թե ինչ է արժենում որպես վարկ վերցվող գումարը»,- նշել է դաշինքը տարածած հայտարարության մեջ: 2011-ին ստեղծված «Գյուղատնտեսական դաշինքի» կազմակերպությունները միավորել են իրենց ջանքերն ու փորձը Հայաստանի գյուղատնտեսության ոլորտում առկա խնդիրների լուծմանն աջակցելու նպատակով: Դաշինքն առաջարկում է «Սպառողական կրեդիտավորման մասին» օրենքով վարկային պայմանագրում ոչ միայն անվանական, այլև տարեկան փաստացի տոկոսադրույքի մասին նշելու պարտադրանքը կիրառել նաև գյուղատնտեսական վարկավորման պարագայում: «Օրինակ՝ բանկ կա, որն ասում է 12 տոկոս վարկ է տալիս, մյուսն էլ ասում է՝ 14 տոկոս։ Հիմա գյուղացին ի՞նչ իմանա, թե որ վարկը ավելի էժան կնստի իր վրա: Բացի այդ, վարկատու կազմակերպությունները պետք է թափանցիկ լինեն», – ըստ Tert.am-ի` ասել է Դաշինքի անդամ, «Հորիզոն» հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Գոռ Մովսեսյանը: Ու մինչ գյուղնախարարությունից ասում են, որ Դաշինքի առաջարկությունն առանձին ուսումնասիրության և համակողմանի քննարկման անհրաժեշտություն ունեցող հարց է, հաճախ վարկ վերցնող գյուղացիներից ոչ բոլորն են համաձայնում կամ գիտակցում, որ, գուցե, իրենց մոլորեցնում են: Արմավիրի մարզի Երասխահուն գյուղի բնակիչ Աղվան Առաքելյանը չի էլ հիշում այն ժամանակները, երբ բանկերին գումար պարտք չի եղել: Նրա ընտանիքը ձմերուկ, սեխ ու պղպեղ է աճեցնում, որի համար էլ սովորաբար գյուղատնտեսական վարկեր է վերցնում ու դրանք վերադարձնում բերքը վաճառելուց հետո: «Մի միլիոն դրամ վերցնում ես` երկու տարվա մեջ 150 հազար պիտի իրանց տաս դրա համար»,- PanARMENIAN.Net ին ասաց Առաքելյանը: Նա նշեց, սակայն, որ իրենք նախապես ներկայացվածից ավելի տոկոսագումար չեն վճարել. «Դրանց վատն այն է, որ պիտի իրանց ասած ժամանակին պարտականություններդ կատարես` մուծես, որ պարտք ու պահանջ չունենաս, թե չէ էլ չեն տա: Մեր վերցրածի պայմանը սենց է` ամսական չես տալիս, վերջում ես տալիս, ես էլ բերքի սեզոնին ծախում` տալիս եմ, էլ պարտք չեմ մնում, մինչև մյուս տարի նորից եմ վերցնում»: Ըստ PanARMENIAN.Net ին գյուղատնտեսության նախարարությունից տրամադրված տվյալների` ներկայումս գյուղատնտեսական վարկերը բաժանվում են երկու խմբի. • պետական ծրագրերի շրջանակում տրամադրվող վարկեր, օրինակ, վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորմամբ ՀՀ կառավարության կողմից ընդունված կարգին համապատասխան տրամադրվող վարկեր, • տարբեր բանկերի և վարկային կազմակերպությունների կողմից գյուղացիներին տրամադրվող վարկեր, որոնք իրականացվում են պետական ծրագրերի շրջանակից դուրս: Գյուղատնտեսության վարկավորման ծավալը Հայաստանում գերազանցում է 100 մլրդ դրամը: 2013-ին գյուղատնտեսության պետական բյուջեի հատվածն ընդամենը 12 մլրդ դրամ է, ու դրանից 1,2 մլրդ-ն է ուղղակի օգնություն` 635 մլն դրամը վարկերի տոկոսադրույքի ֆինանսավորում և 550 մլն դրամը սերմացուի ձեռքբերում: Կառավարությունը վճարում է տարեկան 14 տոկոսով տրվող սուբսիդավորվող վարկերի 4-6 տոկոսը: Հայաստանում գյուղատնտեսական վարկավորման առաջին բանկերից մեկի` ACBA Credit Agricole Bank-ի Կոտայքի մարզի Գեղարդ միավորման նախագահ Արթուր Հարությունյանը PanARMENIAN.Net ի հետ զրույցում նշեց, որ իրականում գյուղացիներն իմանում են` որքան տոկոս են վճարելու, սակայն, օրինակ, ստիպված համակերպվում են միջնորդավճարների հետ: «Օրինակ, եթե 4 մլն դրամ վարկ են տալիս, 3 տոկոս միջնորդավճար են պահում` 120 հազար դրամ, բայց այդ գումարի վրա տոկոսն աշխատում է: Մարդիկ գիտեն` իհարկե, սրա մասին, ուղղակի տարբերակ չունեն»,- ասաց Հարությունյանը` հավելելով, որ հիմա մինչև 2,5 մլն դրամ վարկ են տրամադրում վարկային լավ պատմություն ունեցողներին: Նրա կարծիքով` գյուղվարկերի տոկոսադրույքներն իջեցնելուն ու ավելի մեծ գումար տրամադրելուն զուգահեռ նաև շատ կարևոր է, որ վարկերի ժամկետները երկարացվեն: «Երկու-երեք տարին շատ չնչին ժամանակ է, օրինակ, անասնապահության մեջ ներդրված գումարները սկսում են օգուտ տալ միայն 4-րդ տարուց սկսած: Քանի որ մարդկանց ավելի քիչ ժամանակով են տալիս, ստիպված բանկերի վարկերի տոկոսները մարելու համար վարկային կազմակերպություններից են վարկ վերցնում: Ընտանիքներ կան, որտեղ երեք անդամն էլ վարկ ունի»,- պատմում է Հարությունյանը: Որպես հնարավոր լուծում նա դիտարկում է` նույն բանկերի կողմից վարկերի վերահաշվարկումն ու ժամկետների երկարացումը: «Բանկերը շատ դանդաղ են փոխում պայմանները: Մի քանի տարի իրար վրա երկու տարով էին տալիս, հիմա հազիվ դարձրել են երեք տարի»,- նշեց Հարությունյանը: Գյուղատնտեսության վարկավորմամբ հիմնականում զբաղված են մի քանի կազմակերպություն ACBA Credit Agricole Bank-ը, Յունիբանկը, ՎՏԲ-Հայաստան բանկը, Ինեկոբանկը, Արդշինինվեստբանկն ու այլ բանկեր, ինչպես նաև Ֆինկա, Արեգակ, Կամուրջ վարկային կազմակերպությունները: Գյուղացիական վարկատուներից ամենամեծ պորտֆելն ունի ACBA բանկը` մոտ 52 մլրդ դրամ: Վարկերը տրամադրվում են 1-7 տարի ժամկետով: Բանկի և վարկային կազմակերպությունների վարկավորման մեխանիզմներն արմատապես տարբերվում են: Վարկային կազմակերպություններն իրականացնում են միկրովարկավորում, որի տոկոսադրույքները կենտրոնական բանկի կողմից չեն սահմանափակվում և կարող են գերազանցել տարեկան 30 տոկոսը: «Բարձր տոկոսադրույքների վերաբերյալ բողոքները հիմնականում այս սեգմենտին են վերաբերում: Սակայն հարկ է նշել, որ միկրովարկավորումը (կարճ ժամկետով, առավելագույն պարզեցված ընթացակարգերով, սակայն բարձր տոկոսադրույքով փոքր վարկեր) ամբողջ աշխարհում էլ թանկ է սովորական վարկերի նկատմամբ, իսկ ԱՊՀ որոշ երկրներում դրանց տոկոսադրույքը գերազանցում է 50 տոկոսը»,- նշեց տնտեսագետ Սամվել Ավագյանը: Նրա տվյալներով` միկրովարկավորումը Հայաստանի գյուղատնտեսության վարկավորման մեջ էական դերակատարում չունի և չի գերազանցում ընդհանուր վարկերի 7-8 տոկոսը: Հայաստանի Ֆինանսական հաշտարարի համակարգի գրասենյակ վարկերին վերաբերող խնդիրներով գյուղացիները հաճախ չեն դիմում: Գրասենյակի հանրային կապերի պատասխանատու Աշոտ Ղոչիկյանը PanARMENIAN.Net ին ասաց` անգամ տեսահոլովակ են պատրաստել, որով զգուշացնում են գյուղացիներին` գյուղվարկերը նպատակային օգտագործել, քանի որ հակառակ դեպքում կարող են խնդիրներ ունենալ. «Նպատակային չեն օգտագործում, վարկային մասնագետը գնում է, իրականացնում է մոնիտորինգ ու ամբողջ գումարը հետ է ուզում, քանի որ պիտի կոմբայն գնեին ու չեն գնել, օրինակ»: Ղոչիկյանը նաև խորհուրդ է տալիս, որ գյուղացիները համեմատեն վարկերն ու իրենց ամենահարմար ընտրությունը կատարեն, ու ուշադրություն դարձնեն այնպիսի պայմաններին, ինչպիսիք, օրինակ, միջնոդավճարնեն ու վարկերը վաղաժամ մարելու պայմաններն են: Սակայն, ըստ «Գյուղատնտեսական դաշինքի», հենց այս հարցերում է, որ գյուղացիների ֆինանսական գրագիտությունը բավարար չէ: Սամվել Ավագյանն ասում է` աշխարհի երկրների մեծ մասում գյուղատնտեսությունը պետությունից լուրջ աջակցություն է ստանում, նույնիսկ զարգացած երկրները չեն հրաժարվում սուբսիդավորումից, վնասների փոխհատուցումից: Նրա տվյալներով` Թուրքիան, օրինակ, պետականորեն սուբսիդավորում է գյուղացիական տնտեսությունների 90 տոկոսը, Ադրբեջանում պետական բյուջեից տարեկան մոտ 600 մլն դոլար են տալիս գյուղատնտեսության աջակցության համար, Վրաստանում` մոտ 300 մլն դոլար, իսկ Իրանն ընդհանրապես փակ շուկա է ստեղծել իր տեղական արտադրության գյուղմթերքների համար: Մինչդեռ Հայաստանում այդ աջակցությունը շատ փոքր է: Այս պայմաններում, ըստ Ավագյանի, զարգացել է գյուղատնտեսության վարկավորման մեխանիզմը. «Այդ առումով առաջ ենք ԱՊՀ բոլոր պետություններից ու մեր հարևաններից: Գյուղատնտեսության վարկավորումը մինչև այսօր էլ գյուղատնտեսության ֆինանսավորման հիմնական գործիքն է, ու դրա շնորհիվ Հայաստանում գյուղատնտեսության ապրանքայնության աստիճանը զգալի գերազանցում է հարևան երկրներին»: «Ապրանքայնությունը ցույց է տալիս, թե բերքի որ մասն է հանվում շուկա: Արարատյան դաշտում ունենք գյուղատնտեսության ապրանքայնության գրեթե 90 տոկոս, այնինչ հարևան Վրաստանում այդ ցուցանիշը 30 տոկոսի կարգի է: Այն, որ Արարատյան դաշտի գյուղացիությունը, մասամբ նաև լեռնային ու նախալեռնային շրջանների գյուղացիությունը կարողացել է բաց շուկայական պայմաններում կենսունակ մնալ, մեծապես հետևանք է վարկավորման արդյունավետության»,- նշեց տնտեսագետը: Անդրադառնալով տոկոսադրույքներին ու վարկերի ժամկետներին` Ավագյանն ասում է` գյուղացիությունն ավելի արտոնյալ վարկեր կարող է ստանալ միայն եթե պետության կողմից սուբսիդավորվող վարկերի տեսակարար կշիռն ավելանա: «Բայց գյուղատնտեսության համատարած սուբսիդավորում սկսելը ևս ռիսկեր է պարունակում, քանի որ գյուղացիությունը սովորում է այդ սուբսիդիաներին և դրանցից կախմանմեջ ընկնում: Գյուղացիական վարկավորումն անհամեմատ ավելի արդյունավետ միջոց է, քան անհատույց սուբսիդավորումը»,- ասում է փորձագետը: Նրա խոսքով, գյուղացու վճարունակության պահպանման համար շատ ավելի կարևոր է մթերման ճիշտ կազմակերպումը, մթերողների կողմից ժամանակին վճարումը և մթերման ճիշտ գների սահմանումը. «20 դրամով ծիրան հանձնող գյուղացին շատ ավելի է կորցնում, քան 30 տոկոսով վարկ վերցնող գյուղացին»: Սառա Խոջոյան / PanARMENIAN.Net Ամենաընթերցվողը բաժնում Ինչու է աշխարհն անցնում անկանխիկ շրջանառության Նիդերլանդների գյուղատնտեսական հեղափոխությունը Ինչպես է մեր ախորժակը վտանգում ամբողջ մոլորակը Էկոլոգիական ինչ գին ենք վճարում ամենամատչելի հագուստի համար Բաժնի այլ նյութերը ԱԹՍ-ով ջրված այգու բերքը Ինչ առավելություններ ունի խելացի գյուղատնտեսությունը Դատարկ փեղկերի առասպելը Ինչու են մարդիկ խուճապային գնումներ կատարում ցնցումների ժամանակ Զսպելով բարկությունն ու գնաճը Պատերազմն ու մեր դատարկվող գրպանը | Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Team-ի 4G ինտերնետը հնարավորություն կտա մետրոյի ուղևորներին անխափան օգտվել հավելվածներից, դիտել տեսանյութե Կիրանցի ղեկավար. Փաշինյանն ասել է՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող մեր հողերը վերադարձնելու ենք Տավուշի 4 գյուղ հանձնելու Ադրբեջանի պահանջի վերաբերյալ Կիրանցի գյուղապետն ասել է, որ դրանք ադրբեջանական գյուղեր են Բայրամովը Բոնոյին է ներկայացրել Բաքվի «ակնկալիքները ՀՀ հետ խաղաղ գործընթացից» Նրանք քննարկել են տարածաշրջանում տիրող իրավիճակը Փաշինյան․ ՀՀ այն ուրվագիծը, որ ցույց եմ տվել ասուլիսին, ցուցադրել եմ նաև Տավուշում «Հարցեր կային, որ տեղում դրանց սրությունը, այսպես ասած, ավելի էմոցիոնալ ու ավելի գործնական զգացի»,-ասել է նա |