Միջուկային համաձայնագիրը. Երկար սպասված «կարևոր ձեռքբերումից» մինչև «պատմական սխալ»Իրանի և միջնորդների համաձայնությունը երկար սպասված և կարևոր ձեռքբերում է, հայտարարեց ՀՀ ԱԳ նախարար Նալբանդյանը Իրանն ու միջնորդների «վեցյակը»՝ ՌԴ-ն, ԱՄՆ-ն, Չինաստանը, Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան ու Գերմանիան, հուլիսի 16-ին համաձայնության հասան Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ բանակցություններում: Պատմական իրադարձությանը անմիջապես հետևեցին աշխարհի մի շարք երկրների առաջին դեմքերի, ինչպես նաև փորձագետների արձագանքներ ու գնահատականներ: Խոսվեց Իրանի դեմ պատժամիջոցների վերացման դրական և բացասական կողմերի մասին: Վիեննայի հաջողությունը, որն ԻԻՀ-ն դուրս է բերում երկարատև միջազգային մեկուսացումից, տոնեցին թե' հայրենիքում, թե' այլուր ապրող իրանցիները: PanARMENIAN.Net-ը ներկայացնում է միջուկային համաձայնագրի շուրջ հնչեցրած հիմնական հայտարարությունները, ինչպես նաև Հայաստանի և Իրանի տնտեսական երկկողմ հարաբերությունների վրա պատժամիջոցների վերացման ազդեցության գնահատականը, համաձայնագրի իրականացման արդյունքում տարածաշրջանի երկրների դերի ակնկալվող փոփոխության ուղղությունը: 20 հուլիսի 2015 PanARMENIAN.Net - Եվրամիությունը կչեղարկի Իրանի դեմ գործող տնտեսական և ֆինանսական պատժամիջոցները, միաժամանակ Թեհրանը կստանձնի իր պարտավորությունների կատարումը, որոնք համաձայնեցվել են «վեցյակի» հետ, ՄԱԳԱՏԷ-ի հավանությամբ: Կհանվի նաև ԵՄ օդանավակայաններում Իրանի բեռնատար ինքնաթիռների վայրէջքի արգելքը, ԵՄ համար գործող «նավթի, գազի, բենզինի և նավթաքիմիայի» արտահանման բոլոր սահմանափակումները: Հայտնի է նաև, որ Իրանն առնվազն 15 տարի չի արտադրի պլուտոնիում և հարստացված ուրան` հրաժարվելով ուրանի հարստացումից ավելի քան 3,67%-ով: Այդ մասին բանակցությունների ավարտին հայտարարեց ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին: Հայաստան. Իրանի և միջնորդների համաձայնությունը երկար սպասված և կարևոր ձեռքբերում է Հայաստանը ողջունում է Իրանի և միջազգային միջնորդների նպատակասլաց, կառուցողական ջանքերի արդյունքում իրանական միջուկային ծրագրի շուրջ ձեռք բերված համաձայնությունը, արձագանքեց ՀՀ արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը: «Երկար սպասված այս պայմանավորվածությունը կարևոր ձեռքբերում է՝ ի նպաստ միջազգային, տարածաշրջանային կայունության և համագործակցության ամրապնդման: Լիահույս ենք, որ դա հավելյալ կխթանի Հայաստանի և բարեկամ Իրանի միջև առևտրատնտեսական գործակցության ընդլայնումը, համատեղ ծրագրերի իրականացումը»,- նշեց Նալբանդյանը: Ինչպե՞ս համաձայնագիրը կազդի Իրան-Հայաստան հարաբերությունների վրա ԻԻՀ դեմ պատժամիջոցների վերացումը դրական ազդեցություն կունենա Հայաստանի և Իրանի տնտեսական երկկողմ հարաբերությունների վրա, PanARMENIAN.Net ին ասաց իրանագետ Արմեն Իսրայելյանը: «Սկզբնական շրջանում մեզ համար կարևոր հանգամանքն Իրանի բանկային համակարգի նկատմամբ սահմանված պատժամիջոցների չեղյալ հայտարարումն է: Ինչպես հայտնի է, մեր էներգետիկ նախագծերի ֆինանսավորման մեծ մասը կատարում է իրանական կողմը: Վերջին տարիներին հենց պատժամիջոցների պատճառով է սառեցվել մի շարք նախագծերի իրականացումը»,- ասաց Իսրայելյանը: Հայաստան-Իրան երկաթուղային ճանապարհի կառուցմանը, ըստ մասնագետի, խոչընդոտում են ոչ այնքան ֆինանսական միջոցների բացակայությունը, որքան տարածաշրջանում ազդեցություն ունեցող գերտերությունների հակասությունները: Անդրադառնալով համաձայնագրի արդյունքում տարածաշրջանի տնտեսական, քաղաքական զարգացումներում Իրանի դերի փոփոխմանը՝ Իսրայելյանը շեշտեց, որ ԻԻՀ-ն իր ակտիվ գործողություններով արդեն իսկ ապացուցել է, որ առանց իր մասնակցության՝ Միացյալ Նահանգներն էական հաջողություն չեն կարող ունենալ ինչպես «Իսլամական պետության» դեմ պայքարում, այնպես էլ Աֆղանստանում, Սիրիայում, Իրաքում անվտանգության հաստատման գործում: Ըստ փորձագետի՝ այդ երկիրը բոլոր հնարավորություններն ունի ստանձնելու տարածաշրջանի գերտերության դերը: Միացյալ Նահանգները կփորձի հենց Իրանի միջոցով պահպանել տարածաշրջանի հավասարակշռությունը, ինչպես դա արվում էր շահի օրոք: Ակնհայտ է, որ այդ պարագայում զգալիորեն կնվազի տարածաշրջանային մյուս խաղացողների՝ Թուրքիայի և Սաուդյան Արաբիայի դերը: Անդրադառնալով Հարավային Կովկասին՝ Իսրայելյանը նշեց ,որ վերջին տարիներին Իրանի թուլությունից օգտվում էր Թուրքիան՝ փորձելով մեծացնել իր ազդեցությունը տարածաշրջանում: Ըստ իրանագետի՝ եթե ԻԻՀ-ին հաջողվի Թուրքիայի ազդեցությունն Ադրբեջանի վրա հասցնել նվազագույնի, ապա Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման շուրջ ևս կարելի է դրական ակնկալիքներ ունենալ: ԱՄՆ-ն չի հրաժարվի ԵվրոՀՀՊ-ից չնայած Իրանի հետ համաձայնությանը Նախագահ Բարաք Օբաման հայտարարեց, որ վետո կդնի ցանկացած օրենքի վրա, որը կարող է խոչընդոտել Իրանի և «վեցյակի» համաձայնության իրականացմանը, եթե Կոնգրեսը փորձի արգելափակել Իրանի հետ համաձայնությունը: Միևնույն ժամանակ ԱՄՆ նախագահը նշեց, որ Վաշինգտոնը կպահպանի Իրանի դեմ գործող որոշ պատժամիջոցներ: «Միջուկային գործարքը չի հարթում բոլոր տարաձայնությունները»,- ասաց նա: ԱՄՆ-ն կպահպանի պատժամիջոցները, քանի որ Իրանը «սատարում է ահաբեկիչներին», խախտում է մարդու իրավունքները, բալիստիկ հրթիռներ է մշակում: Բացի այդ, պատժամիջոցները կարող են կրկին «գործել» ցանկացած պահի, եթե Իրանը խախտի պայմանավորվածությունները, ասաց Օբաման: Իրանի հետ համաձայնությունը չի չեղարկում Իրանի հրթիռային սպառնալիքին հակազդելու համար Հակահրթիռային պաշտպանության (ՀՀՊ) համակարգի ստեղծման անհրաժեշտությունը, քանի որ այդ երկիրը բալիստիկ հրթիռների ամենամեծ պաշարն ունի Մերձավոր Արևելքում: Ըստ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցչի` դա շարունակում է մտահոգել ԱՄՆ-ին և միջազգային հանրությանը: «Միջուկային խնդրի հաջող հանգուցալուծումը չի վերացնում Իրանի հրթիռային սպառնալիքին հակազդելու համար ՀՀՊ համակարգի ստեղծման անհրաժեշտությունը: Ուստի ՄԱԿ ԱԽ նոր բանաձևում ևս 8 տարով կպահպանվեն ՄԱԿ պատժամիջոցներն Իրանի բալիստիկ ծրագրի դեմ»,- ասաց Պետդեպի ներկայացուցիչը: Ավելի վաղ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը< հայտարարել էր՝ Ռուսաստանը հուսով է, թե ԱՄՆ-ն կկատարի մինչև այդ տված խոստումը` չզարգացնել ՀՀՊ համակարգի եվրոպական տարրերն Իրանի ատոմային ծրագրի շուրջ համաձայնության հասնելու դեպքում: ԵվրոՀՀՊ համակարգի ծավալումն Իրանի պոտենցիալ հրթիռային հարվածից պաշտպանվելու պատրվակով հաստատվեց 2010-ին Լիսաբոնում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին: Մի շարք եվրոպական երկրներ, այդ թվում՝ Լեհաստանը, Չեխիան, Ռումինիան համաձայնվեցին համակարգի տարրերը տեղակայել իրենց տարածքում: Ռուսաստանը դեմ էր դրան: Իրանի և ԱՄՆ քաղաքականությունը Մերձավոր Արևելքում հակադիր է Իրանի գերագույն հոգևոր առաջնորդ Ալի Համենեին հայտարարեց, որ Թեհրանի և Վաշինգտոնի քաղաքականությունը Մերձավոր Արևելքի հարցում չի համընկնում: Համենեի խոսքով, «ԱՄՆ քաղաքականությունը տարածաշրջանում ուղիղ հակադիր է Իրանի քաղաքականությանը»: Իրանի գերագույն առաջնորդը նշել է, որ Թեհրանը մտադիր չէ երկխոսություն վարել ԱՄՆ հետ միջազգային հարցերի շուրջ, իսկ Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերյալ բանակցությունները «բացառություն էին»: ԻԻՀ նախագահ Հասան Ռոհանին ասաց, որ Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ համաձայնության շնորհիվ աշխարն այլևս Իրանին չի ընկալվի որպես սպառնալիք: Ռուսաստանն ամեն ինչ կանի, որպեսզի պայմանավորվածությունները գործեն ամբողջ ուժով Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ևս ողջունեց պատմական բեկումն Իրանի և «վեցյակի» միջև բանակցություններում: «Ռուսաստանն իրենից կախված ամեն ինչ կանի, որպեսզի Վիեննայի պայմանավորվածություններն գործեն ամբողջ ուժով` նպաստելով միջազգային և տարածաշրջանային անվտանգության ամրապնդմանը, միջուկային զենքի չտարածման գլոբալ ռեժիմի պահպանմանը, Մերձավոր Արևելքում զանգվածային ոչնչացման զենքից զերծ գոտու ստեղծմանը, ահաբեկչական սպառնալիքին հակազդելու համար լայն կոալիցիայի ստեղծմանը տարածաշրջանում»: Իսրայել. Համաձայնությունը պատմական սխալ է Իսրայելի վարչապետ Բինյամին Նեթանյահուն պատմական մասշտաբի սխալ համարեց Իրանի և «վեցյակի» միջև ձեռք բերված համաձայնությունը: «Իրանը միջուկային զենքի ստեղծելու համար բաց ճանապարհ է ստանում, իսկ բազում սահմանափակումները, որոնք կիրառվում էին հենց նման զարգացումները կանխելու համար, չեղյալ կհամարվեն: Բոլոր կետերով, որոնք կոչված են կանխելու Իրանի կողմից միջուկայի զենքի ստեղծումը, մեծ զիջումներ են արվել: Իրանը միլիարդավոր դոլարներ կստանա` հնարավորություն ստանալով աջակցել ահաբեկչության, ագրեսիայի և էքսպանսիայի մեքենային Մերձավոր Արևելքում», - ասաց Նեթանյահուն: Նրա խոսքով՝ Իսրայելը պարտավորվել էր կանխել միջուկային զենքի ստեղծումն Իրանում և դա անպայման ուժի մեջ կմնա Արդեն տարիներ շարունակ Նեթանյահուն կոչ է անում միջազգային հանրությանը համաձայնություն չստորագրել Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերյալ` «վատ գործարք» անվանելով դա: Անկարան գոհ է համաձայնագրից. Այն կզարգացնի տարածաշրջանը Թուրքիայի վարչապետ Ահմեթ Դավութօղլուն հայտարարեց, որ Անկարան գոհ է Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ Վիեննայում ձեռք բերված համաձայնագրից, թեև այն ուշացած է համարում: «Իրանի հանդեպ Թուրքիայի դիրքորոշումն անփոփոխ է մնում դեռևս 2010-ից, և մեր դիվանագիտական ջանքերը հայտնի են։ Ավելի լավ կլիներ, եթե այդ համաձայնագրին հասնեին ավելի վաղ։ Կարծում եմ, որ բավական ժամանակ զուր է անցել։ Սակայն համաձայնագրին հասնելու ներկայիս իրավիճակը լիովին գոհացնում է մեզ։ Հաջողություններ եմ մաղթում դրա իրագործման համար», - ասաց Դավութօղլուն: Թուրքիայի ներկայիս վարչակարգի` իսլամական աշխարհի հետ մերձեցման քաղաքական գիծը հանգեցրեց թուրք-իսրայելական հարաբերությունների կտրուկ սրմանը, որն էլ իր հերթին բերեց թուրք-իրանական հարաբերությունների աշխուժացմանը: Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն իր հերթին հայտարարեց, որ պատժամիջոցների ու բեռնարգելքի վերացումն իր ներդրումը կունենա տարածաշրջանի զարգացման մեջ և ուղղակիորեն կազդի Թուրքիայի վրա։ Չավուշօղլուն հույս հայտնեց, որ համաձայնագիրը տարածաշրջանին կայունություն կբերի։ Հուլիսի 17-ին ՌԴ ԱԳՆ ղեկավար Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպմանը Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը նշել է, որ Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ տևական բանակցությունների հաջող ավարտը հույս է ներշնչում, որ ղարաբաղյան խնդիրը ևս կարող է հանգուցալուծվել: «Կարգավորումը մոտալուտ բեկման ուղու վրա է», - ասել է նա: Ըստ համաձայնության` Իրանը Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ՄԱԳԱՏԷ) տեսուչներին թույլ կտա մուտք ունենալ իր բոլոր, այդ թվում` ռազմական օբյեկտներ, սակայն տեսուչները չեն ունենա ցանկացած պահի և ցանկացած օբյեկտում հայտնվելու իրավունք; Իրանը համաձայնել է, որ պատժամիջոցները կարող են վերականգնվել 65 օրվա ընթացքում, եթե Թեհրանը խախտի համաձայնագիրը; զենքի մատակարարումների արգելքը պետք է վերացվի հինգ տարվա ընթացքում; նավթի և գազի վաճառքի, ֆինանսական գործարքների, ավիացիայի և նավագնացության ոլորտներում պատժամիջոցները կվերացվեն, և միլիարդավոր դոլարների իրանական ակտիվները կապասառեցվեն: Լուսինե Դալլաքյան / PanARMENIAN.Net Ամենաընթերցվողը բաժնում Ինչ է իրենից ներկայացնելու Սաուդյան Արաբիայում կառուցվելիք աշխարհի խոշորագույն շինությունը Վերջին ամսվա զարգացումները Իրադարձություններ, որոնք զարգացել են 1 ամսից էլ քիչ ժամանակում Ինչպես անցավ Eurosatory 2022-ը Բաժնի այլ նյութերը Ալիևը փորձում է ԵՄ-ին համոզել, թե «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվածը պետք է Եվրոպային Ամենազգայուն՝ գազի գործոնով Բայրաքթարից պակաս աղմկահարույց, բայց ավելի փորձառու Իրանական ԱԹՍ-ների չբացահայտված պոտենցիալը Հին վիրուսի նոր բռնկումը Ինչ է հայտնի կապիկի ծաղկի դեպքերի աճի մասին | Մարուքյան. Համոզում էին, որ եթե ռուս խաղաղապահը դուրս գա ԼՂ-ից, սկանդինավյանը կգա՝ սպասում ենք «Այս ամենն ասողները թո՛ղ դուրս գան ու պահանջեն, որ սկանդինավյան խաղաղապահները գան Արցախ»,–գրել է նա Վարչապետ․ Տավուշի համայնքներից մարդիկ կներգրավվեն սահմանազատման աշխատանքային խմբում Փաշինյանի խոսքով` այժմ մեր լարվածությունն ավելի շատ Կիրանց և Բերքաբեր համայնքների հետ է կապված ՀՀ և Սաուդյան Արաբիայի ԱԳ նախարարներն ընդգծել են պարբերական ուղիղ չվերթերի կարևորությունը Միրզոյանը գործընկերոջ ուշադրությանն է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» ծրագիրը Փաշինյան․ Մեր մտածածն էն ա, որ ասեք՝ «վայ, ինչ լավ ա, որ 50 մետր էն կողմ Ադրբեջանն ա» Վարչապետը նաև վստահեցրել է, որ եթե այս քայլերը չարվեն, երաշխավորում է, որ մեր տարածաշրջանում նոր պայթյուն է լինելու |