Նյու Յորքի հայերը Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցը կնշեն Թայմս-սքվեր հրապարակում

22 փետրվարի 2014 - 15:48 AMT

PanARMENIAN.Net - 2014 թվականի ապրիլի 27-ին ԱՄՆ հայ համայնքի հազարավոր ներկայացուցիչներ, նրանց ընկերներն ու համախոհները կհավաքվեն Նյու Յորքի Թայմս-սքվեր հրապարակում՝ նշելու Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցը, հայտնում է Massis Post-ը: Ապրիլին նաև նշվելու է Հոլոքոսթի օրն ու դրան հաջորդած մյուս ցեղասպանությունները:

Ելույթների հիմնական թեման լինելու են Հայոց ցեղասպանությունը հաստատող փաստերը, ժամանակակից Թուրքիայի մերժողական քաղաքականությունը, բարոյական և նյութական հատուցման պահանջը: Միջոցառումը լինելու է անվճար ու բաց, այն կնախագահեն Քոնեքթիկուտ նահանգի Հարավային համալսարանի նախագահ Մերի Փափազյանն ու դատախազ Արմեն Մաքոմբերը:

Ըստ փիլիսոփայության դոկտոր, Միչիգանի համալսարանի հայկական հետազոտությունների կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն Դենիս Փափազյանի, 1915 թվականի կոտորածը մարդկության դեմ հանցագործություն է և հստակ համապատասխանում է Ռաֆայել Լեմկինի «ցեղասպանություն» եզրույթի սահմանումին:

Փափազյանը գլխավորել է Ամերիկայի Հայկական համագումարը 1975 թվականին, երբ պարտադիր ուժ չունեցող բանաձևը, որով զանգվածային կոտորածը ցեղասպանություն էր ճանաչվում, ընդունվեց ԱՄՆ Կոնգրեսում: 1981 թվականի ապրիլի 22-ին ԱՄՆ այն ժամանակվա նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը հայ համայնքին ուղղված իր ամենամյա ուղերձում հայտարարեց. «Հայոց ցեղասպանությունն ու դրան հաջորդած մյուս ցեղասպանությունները, ինչպես և Հոլոքոսթի դասերը, երբեք չպետք է մոռացվեն»: Ըստ Փափազյանի, Բարաք Օբաման կիրառում է Մեծ Եղեռն տերմինը, որը համարժեք է ցեղասպանության եզրույթին հայերեն լեզվով: «Սակայն, այնուամենայնիվ, ԱՄՆ դիրքորոշումը նախկինի պես զգուշավոր է ցեղասպանության բառի կիրառման հարցում, քանի որ ԱՄՆ-ն մտավախություն ունի, որ Թուրքիան, լինելով Մերձավոր Արևելքի կարևոր երկիր, կօտարանա»,-ասել է Փափազյանը:

Նա նաև նշեց, որ վերջին տարիներին որոշ դրական փոփոխություններ եղան թուրք առաջադեմ մտավորականության շարքերում, առավել ևս, եթե հաշվի առնենք, որ Ջեմալ փաշայի թոռը բացահայտ կերպով ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը: Միջոցառման կազմակերպիչներն են ԱՄՆ բոլոր հայկական հասարակական ու եկեղեցական կազմակերպություններն ու միությունները:

Photo: Massis Post

Հղումներ թեմայով.

Massis Post

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: