ԳԱԱ-ն ամփոփում է տարին. Սևանի հիմնախնդրից մինչև հեծանիվով աշխատանքի գնացող նախարարներ

ԳԱԱ-ն ամփոփում է տարին. Սևանի հիմնախնդրից մինչև հեծանիվով աշխատանքի գնացող նախարարներ

PanARMENIAN.Net - ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիան ապրիլի23-ին անցկացրել է տարեկան ընդհանուր հաշվետու ժողով, որին ներկա են եղել ակադեմիայի 136 անդամ և լիազոր ներկայացուցիչ, ինչպես նաև արտասահմանյան անդամներ։ Ժողովին մասնակցել են նաև ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ տեր Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանը, վերջինս ներկաներին է փոխանցել Վեհափառ հայրապետի ողջույնի խոսքը։

ԳԱԱ նախագահ, ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանը, ամփոփելով գիտական գործունեության հիմնական արդյունքները, նշել է, որ ակադեմիան 2013-ին աշխատել է 75 միջազգային գիտական ծրագրերով։ Նա ընդգծել է, որ 2013-ը հոբելյանական էր իրենց համար, և մեծ շուքով նշվել է Ակադեմիայի հիմնադրման 70-ամյակը։

Ակադեմիկոսն իր հաշվետվության հիմանական շեշտը դրել է կիրառական բնույթի աշխատանքների վրա, գրում է Tert.am-ը: «2013թ-ին համակարգի գիտական ստորաբաժանումներում շարունակվել են հիմնարար և կիրառական բնույթի գիտական մշակումները, պահպանվել է բարձր մակարդակի գիտական արդյունքների ստացման ավանդույթը»,-ասել է նա։

ԳԱԱ նախագահը նկատել է, թե երբեմն իրենց մեղադրում են, թե ինչով են զբաղված գիտնականները, ինչու ՀՀ տնտեսությանը չեն օգնում։ Նա նշել է, թե ակադեմիան իր պատմության ընթացքում միայն երկու անգամ է մասսայական արտադրության հասցնելու արդյունք ունեցել, առաջինը «Նարինեն» է և երկրորդը՝ «տվիչները», որոնք ավտոմատ կառավարման էլեմենտներն են և վաճառվել են Արևմտյան Գերմանիայում։ Ցավոք, այսօր գործարարները քիչ են հետաքրքրվում իրենց ձեռք բերած արդյունքներով, որոնք, ըստ Մարտիրոսյանի, քիչ չեն։

Նա կարևորել է նաև միջազգային գիտական համագործակցությունը՝ խոսելով ակադեմիայի՝ արտերկրում տպագրված աշխատանքներից՝ արտասահմանյան հեղինակավոր պարբերականներում հրատարակված 773 հոդված, 19 մենագրություն, ինչպես նաև միջազգային 75 ծրագրով կատարված աշխատանքներ։

Իսկ ակադեմիկոս Ռուբեն Ջրբաշյանն անդրադարձել է ակադեմիայի խնդիրներին, մասնավորապես՝ գիտական աշխատողի աշխատավարձին, պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգին և Սևանի խնդրին։ «Սևանը ոչ միայն բնապահպանական օբյեկտ է, այլ նաև քաղաքական, լուրջ ռազմավարական, ժողովրդի գոյատևման օբյեկտն է: Սակայն մենք ճիշտ չենք գնահատում Սևանի արժեքը ժողովրդի գոյատևման համար: Աշխարհում կատարվում են ուսումնասիրություններ, լուրջ քաղաքականություն է մշակվում քաղցրահամ խմելու ջրի վերաբերել: Մի քանի տարի անց քաղցրահամ խմելու ջուրն ավելի թանկ կլինի, քան նավթը, ածխաջրածինները»,- ասել է ակադեմիկոսը, այնուհետև իր խոսքն ուղղելով պետական պաշտոնյաներին, ոլորտի պատասխանատուներին, նշել, թե ինչ հեշտությամբ են քննարկման դնում Սևանից ջուր բաց թողնելու հարցը, գրում է Panorama.am-ը:

Խորհրդարանում քննարկվում է «Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ու համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու նախագիծը: Ներկայացնելով օրենքի փոփոխության հիմնավորումը` ՀՀ Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի ղեկավար Անդրանիկ Անդրեասյանը նշել է, որ վերջին տարիներին հատկապես Սևջուր ջրավազանային տարածքում` Էջմիածին, Արմավիր, Մասիս եռանկյունում, ոռոգման ջրաղբյուրների դեֆիցիտ է առաջացել և այլընտրանքային ռեսուրսի բացակայությունը ստիպում է կառավարությանը դիմել Սևանա լճին:

Չափաքանակի ավելացում կառավարությունը պահանջում է 5 տարով:Խոսքը վերաբերում է Սևանա լճից ջրի բացթողման տարեկան չափաքանակը 240 մլն խմ սահմանելուն, մինչդեռ չափաքանակն այժմ կազմում է 170 մլն խմ:

«Տարիներ շարունակ քննարկվում է, թե մեր մակերեսային հոսքի որ տոկոսն է օգտագործվում մեր ժողովորի կողմից, որ տոկոսն է գնում Ադրբեջան: Փոխանակ կազմակերպենք այդ ցանցը, որպեսզի Ադրբեջան ջուր չգնա կամ մինիմալ գնա, ավելացնում ենք Սևանի հոսքը, որից միայն երեսուն տոկոսը կօգտգագործվի մեր ժողովրդի կողմից, մնացած մասը կգնա Նախիջևան: Ինչպես է Ազգային ժողովը գնում նման քայլի, փոխանակ ավելի խիստ դիրքորոշում որդեգրի: Պետք է Ազգային ժողովը, կառավարությունը Գիտությունների Ազգային ակադեմիայի հետ լուրջ քննարկումներ անցկացնի, պետք է խստորեն արգելվի Սևանից ջրի բացթողումը»,-ասել է Ջրբաշյանը:

Սարգսյանը պատասխանել է ելույթին` վստահեցնելով, որ Սևանի ջրից մի կաթիլ անգամ Ադրբեջան չի գնում, ապա շարունակել. «Ազգային ժողովը Սևանի մասին ընդունել է օրենք, որով նախատեսված է, թե ամեն տարի ինչքան ջուր պետք է բաց թողնվի: Հիմնավորումները կատարել է Գիտությունների Ազգային ակադեմիան: Այդ հիմնավորումները նկատի ունենալով, կառավարությունը, Ազգային ժողովը նախատեսել են ֆինանսական միջոցներ, ներդրումներ են արել ու այդ ծրագրով առաջ ենք գնում: Մենք այդ ծրագրից բավականաչափ առաջ ենք անցել: Եթե պրոբլեմներ են առաջացել կապված բնակլիմայական պայմանների հետ, ինչ եք առաջարկում՝ որպեսզի Արարատյան դաշտավայրը ջուր չունենա, այս տարի բերք չունենա, ինչ է հարյուր խորանարդ մետր ջուր չվերցնենք ավելցուկից, որ կուտակել ենք: Այդ դեպքում ամեն ինչ փակենք, հանք, ջուր չօգտագորենք, ասենք այս ամենը պահենք վաղվան, կարող է պետք գա: Ամեն ինչ պետք է օգտագործել խնայողաբար, այնպես, որպեսզի վնաս չհասցվի: Իհարկե, պետք է սերունդների մասին էլ մտածել: Մեր հիմնական խնդիրը պետք է լինի մեր երկրի զարգացումն առանց վնաս հասցնելու»:

Ռուբեն Ջրբաշյանը նկատել է, թե գիտաշխատողի մինիմալ աշխատավարձը 60 հազար դրամ է, իսկ միջին աշխատավարձը 70-100 հազար դրամ է. «Այդ աշխատավարձը գիտության ասպարեզում վայել չէ մի Կառավարությանը, որը որդեգրել է գիտահենք ուղղություն, չի կարելի մի գիտնականից ավելին սպասել, որը 100 հազար դրամ էլ չի ստանում, դա հնարավոր չէ, և դա վայել չի մեր պետությանն ու Կառավարությանը»,- ասաց նա:

Անցնելով պարտադիր կուտակային համակարգին` բանախոսը նշել է. «Ակադեմիայի երիտասարդությունն իր դժգոհությունն է հայտնում այս պարտադիր փաթեթի նկատմամբ և Կառավարությունը պետք է կարողանա ուղիներ գտնել, որովհետև հակառակ դեպքում կկորցնենք նաև այն երիտասարդներին, որ գալիս են ակադեմիա։ Գիտական հանրությունը բոլորովին արժանի չէ նրան, ինչ տեսնում ենք»։

Սերժ Սարգսյանն ի պատասխան ակադեմիկոսի դժգոհությանն ասել է, որ գործադիրի կայքում այսօր կլինի մի փաստաթուղթ, որը կարտահայտի նոր Կառավարության վերաբերմունքը կուտակային պարտադիր կենսաթոշակային համակարգին. «Կտեսնեք, որ քայլեր ձեռնարկվում են: Ցանկացած առիթով կարող են լինել դժգոհություններ: Եթե նախագահը, Կառավարությունը ղեկավարվի միայն մարդկանց դուր եկող թեզիսներով, առաջընթաց չենք ունենա »:

Կառավարությունը նոր օրենքով դե ֆակտո կասեցրել է կենսաթոշակային բարեփոխումների պարտադիր բաղադրիչը՝ մինչև նոր օրենսդրական փաթեթի ընդունումը: Այս մասին գործադիրի ապրիլի 23-ի նիստում հայտարարել է վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը՝ վստահություն հայտնելով, թե այն կազմակերպությունները, որոնք աշխատավարձերի բարձրացման ճանապարհով իրենք են ստանձնել աշխատողների վճարումների բեռը՝ կշարունակեն կատարել վճարումները:

«Այդ գումարները ոչ մի տեղ չեն կորչում, դրանք աշխատողների գումարներն են, և պարզապես խնդրում եմ ընդամենը մի քանի ամիս սպասել` դրանց վերահաշվարկի մեխանիզմներն ամրագրելու համար: Բոլոր արդեն իսկ վճարած աշխատողները միայն կշահեն»,- ասել է վարչապետը:

Այսպիսով, գործադիրը հավանություն է տվել «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի 76-րդ հոդվածի գործողությունը կասեցնելու օրենքի նախագծին: Այն կասեցվում է մինչև ՀՀ սահմանադրական դատարանի ապրիլի 2-ի որոշման ամբողջական կատարումն ապահովող օրենսդրական փաթեթի ուժի մեջ մտնելը: Գործող օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետում պարտադիր կենսաթոշակային վճար չկատարելու դեպքում անձը պարտավոր է վճարել օրենքով սահմանված տույժ՝ յուրաքանչյուր օրվա համար 0.15 տոկոս: Հաջորդ որոշմամբ Կառավարությունն անհետաձգելի է համարել վերը նշված օրինագիծը, որը սահմանված կարգով կներկայացվի ՀՀ Ազգային ժողով:

Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտի լաբորատորիայի վարիչ Ղազար Գալոյանն էլ, օգտվելով Սերժ Սարգսյանի ներկայությունից, բարձրացրել է 35-55 տարեկանների խմբի մեջ մտնող գիտաշխատողների խնդիրը, որոնց Ռադիկ Մարտիրոսյանը ներկայացրել էր որպես մտահոգիչ խումբ։

«Նրանք նախկին երիտասարդներ են, որոնք չեն կարող օգտվել երիտասարդներին հատկացվող որևէ հաջող դրամաշնորհից, կանգնած են երիտասարդներ պատրաստելու ծանր բեռի տակ և իրենք են հանդիսանում այն փոխադրող կամուրջը, որը պետք է ապահովի երիտասարդ գիտնականների շարունակականությունը»,-ասել է նա։

«Մեզ մոտ կա անհանդուրժողական մթնոլորտ, մեկն ունի մի քանի մեքենաներ՝ «ջիպ, բրաբուս», չգիտեմ ինչ-ինչ ֆիրմայի, մյուսը՝ կոշիկ չունի գործի գնալու։ Ես առաջարկում եմ, որ այն մրցանակները, որոնք հարգարժան պարոն Մարտիրոսյան, որ Դուք անցած տարի հոբելյանական տարում տրամադրեցիք, այդ թվում նաև ես ստացա գովեստագիր, նաև ուղեկցվեն փոքրիկ նվերներով, ենթադրենք՝ հեծանիվ»,- հորդորել է Գալոյանը և հավելել. «Ինչի համար եմ ասում՝ հեծանիվ, որովհետև հեծանիվը քաղաքակիրթ տրանսպորտի միջոց է, երբ որ մեր նախարարները աշխատանքի կգան հեծանիվներով, այդ օրվանից կսկսվի մեր ազգի բարեկեցությունը»։

Հայաստանի գիտությունների ակադեմիան (1993 թվականից՝ ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա) հիմնադրվել է 1943թ. նոյեմբերի 10-ին՝ 1935 թվականից գործող ԽՍՀՄ հայկական մասնաճյուղի (ԱրմՖԱՆ) հիման վրա: ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիան ՀՀ բարձրագույն գիտական ինքնակառավարվող պետական հաստատություն է, որը միավորում է ԳԱԱ անդամներին և ԳԱԱ համակարգի գիտական հաստատությունների, հիմնարկների և ձեռնարկությունների աշխատողներին:

2014թ-ի հունվարի 1-ի դրությամբ՝ ԳԱԱ կազմում ընդգրկված է 55 ակադեմիկոս և 58 թղթակից անդամ։ ՀՀ ԳԱԱ համակարգում աշխատում է 4077 մարդ, որոնցից 2515-ը` գիտական աշխատող։

Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգ

Կենսաթոշակային բարեփոխումների մեկնարկի մասին Հայաստանը հայտարարել էր դեռ 2010-ի հուլիսին: Արդեն 2011-ի հունվարի 1-ից կենսաթոշակային ռեֆորմները մեկնարկեցին կամավոր կուտակային համակարգի ներդրմամբ։

2014-ի հունվարի 1-ից Հայաստանն անցավ պարտադիր կուտակային համակարգի, որը վերաբերում է 1973-ի դեկտեմբերի 31-ից հետո ծնվածներին, որոնք աշխատում են և գրանցված են աշխատավայրում: Մինչև 500 հազար դրամ աշխատավարձ ստացողները վճարումներ կկատարեն իրենց աշխատավարձի 5%-ի չափով, ևս 5%-ն այդ աշխատողների անհատական հաշիվներին կփոխանցի պետությունը։ 500 հազար դրամից ավելի աշխատավարձ ստացողի անհատական կուտակային ֆոնդին պետությունը 25 հազար դրամից ավելի չի փոխանցի:

Պարտադիր բաղադրիչի ներդրումը մեծ աղմուկ էր առաջացրել հասարակության շրջանում, ստեղծվել էին մի շարք քաղնախաձեռնություններ, որոնք մինչև օրս էլ այդ համակարգին դեմ են արտահայտվում ու շարունակում են բողոքել: Համակարգին դեմ էին նաև խորհրդարանական ոչ իշխանական 4 ուժերը, որոնք ԱԺ-ին առաջարկել էին մեկ տարով հետաձգել համակարգի ներդրումն ու շարունակել քննարկումները, քանի որ դա շատ լուրջ փոփոխություն է, իսկ«համակարգը թերի է»: 2013-ի դեկտեմբերի 4-ին հարցով հրավիրված արտահերթին խորհրդարանը դեմ էր քվեարկել կուտակային կենսաթոշակային համակարգի պարտադիր բաղադրիչի կիրառումը մեկ տարով հետաձգելու առաջարկությանը:

Հայաստանի սահմանադրական դատարանը հունվարի 24-ի նիստում որոշել էր կասեցնել «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի 76-րդ հոդվածի (այն է՝ պատասխանատվությունը պարտադիր կուտակային վճարները չկատարելու կամ ուշացմամբ կատարելու համար) և 86-րդ հոդվածի 3-րդ մասի (այն է՝ ֆոնդի և կառավարչի պարտադիր ընտրություն) գործողությունը մինչև օրենքի 5, 7, 8, 37, 38, 45, 49 և 86-րդ հոդվածների սահմանադրականության վերաբերյալ գործի դատաքննության ավարտը։

Մարտի 28-ին մեկնարկած դատական նիստի որոշումը ՍԴ-ն կայացրեց ապրիլի 2-ին՝ «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի մի քանի դրույթ ՀՀ Սահմանադրության պահանջներին հակասող ու անվավեր ճանաչելով։ 64 էջանոց համախատասխան որոշումը հրապարակել էր ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը։ Ըստ էության, դիմող կողմի հայցը բավարարվեց։

Դատարանը մինչև 2014-ի սեպտեմբերի 30-ն Աժ-ին և Կառավարությանը ժամանակ տվեց՝ օրենքի որոշ դրույթներ փոփոխելու համար: Մինչ այդ կատարված կենսաթոշակային բոլոր վճարումները պետք է վերանայվեն:

Ապրիլի 17-ին վարչապետը հանձնարարեց շահագրգիռ պետական մարմիններին սեղմ ժամկետում օրենքի նախագիծ պատրաստել, որով մինչև Սահմանադրական դատարանի՝ ապրիլի 2-ի որոշմամբ նախատեսված օրենսդրական փաթեթի ընդունումն Ազգային ժողովը կկասեցնի տույժերի հաշվարկը: Կառավարության առաջարկող օրենքի նախագիծն Ազգային ժողովում սկսեցին քննարկել ապրիլի 28-ին:

Արդեն մայիսի 15-ին խորհրդարանն ամբողջովին ընդունեց «Կուտակային կենսաթոշակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին Կառավարության օրինագիծը: Դրանով պարտադիր կուտակային վճարը հաշվարկելու և փոխանցելու պարտավորությունը կրող անձն ազատվում է մինչև օրենքն ուժի մեջ մտնելն ընկած ժամանակահատվածի համար պարտադիր կուտակային վճարը չկատարելու կամ ուշացումով կատարելու համար օրենքով նախատեսված պատասխանատվությունից: Նախագահ Սերժ Սարգսյանն օրենքը վավերացրեց մայիսի 26-ին:

Հունիսի 17-ի արտահերթում Կառավարությունը հավանություն տվեց «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու օրինագծերի փաթեթին: Դրանով նախատեսվում է 2014-ի հուլիսի 1-ից պետական հատվածի աշխատողների համար գործարկել նպատակային սոցիալական վճարի համակարգը, որը մինչև 2017-ի հուլիսի 1-ը մասնավոր հատվածի համար կլինի կամավոր։ Դրա դրույքաչափը նույնպես 5 տոկոս է: Առաջարկվում է սահմանել 500․000 դրամ աշխատավարձի շեմ, որից ավելիի դեպքում սոցվճար չի կատարվելու, այսինքն՝ առավելագույն սոցվճարը բոլորի համար լինելու է 25․000 դրամ՝ կախված աշխատավարձի չափից: Նախագիծը քննարկելու համար գործադիրը ԱԺ արտահերթ նիստ հրավիրեց։

Հունիսի 21-ին խորհրդարանն արտահերթում երեք ընթերցմամբ ընդունեց «Կուտակային կենսաթոշակային համակարգում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, որով պարտադիր կուտակայինը դարձավ նպատակային սոցվճար։ Քվեարկությանը մասնակցեց միայն ՀՀԿ-ն։ Քվեարկությունը բոյկոտած ԱԺ ոչ իշխանական ուժերը տեղեկացրին, որ դիմելու են Սահմանադրական դատարան` վիճարկելու ստեղծված իրավիճակն ու օրենքի խախտումով տեղի ունեցած քվեարկությունը։

 Ուշագրավ
Հավաքի նպատակն է քննարկել ու բարձրաձայնել Արցախի ժողովրդի առաջարկներն ու պահանջները
Առաջարկվում է նաև տուգանային միավոր սահմանել նաև լուսաթափանցելիության կանոնի խախտման համար
Ամփոփվել են միասնական քննությունների առաջին փուլի արդյունքները
Հաջորդ հումանիտար բեռը նախատեսվում է տրամադրել Խարկովի հիվանդանոցներից մեկին
---