Իսրայելում, Ֆրանսիայում ու Չինաստանում հիշատակել են Հայոց ցեղասպանության զոհերին (վիդեո)

Իսրայելում, Ֆրանսիայում ու Չինաստանում հիշատակել են Հայոց ցեղասպանության զոհերին

PanARMENIAN.Net - Ապրիլի 24-ին Իսրայելում մեծ հանրահավաք էր կազմակերպվել՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին: Այս տարի հանրահավաքը, ի տարբերություն նախորդ տարիների, բազմամարդ էր, մոտ 500 մասնակից կար: Հանրահավաքին, որն անցնում էր Թել Ավիվում Թուրքիայի դեսպանատան մոտ, մասնակցում էին հայ համայնքների ներկայացուցիչներ Իսրայելի բոլոր քաղաքներից: Այդ մասին PanARMENIAN.Net ին է պատմել «Նոյան տապան» հայկական մշակութային կենտրոնի մամուլի քարտուղար Մեդել Կորսունսկին: Ըստ նրա, ցուցարարներին են միացել նաև Իսրայելի երիտասարդական կազմակերպությունների անդամներ, ցեղասպանության դեմ պայքարի կոմիտեի անդամներ, հայտնի գրող ու լրագրող Յաիր Օրոնը, ինչպես նաև «Մերեց» սոցիալ-ժողովրդավարական կուսակցության ներկայացուցիչներ: Ցուցարարները բողոքի ակցիա են անցկացրել նաև ԱՄՆ դեսպանատան առջև:

Յարոն Վայսը, որն Իսրայելում հայտնի է որպես հայամետ գործիչ, հանդես է եկել ելույթով, որտեղ մեղադրել է Թուրքիայի իշխանություններին պատմական ճշմարտությունը խեղաթյուրելու համար և կոչ է արել Իսրայելի խորհրդարանին դադարեցնել ռազմական գործակցությունն Ադրբեջանի հետ: Հանրահավաքից հետո Յաֆֆայի հայկական եկեղեցում մատուցվել է պատարագ: Պետախ Տիկվայում, քաղաքապետարանի դիմաց առաջին անգամ բողոքի ցույց է տեղի ունեցել, որին մասնակցել են ոչ միայն քաղաքի բնակիչները, այլ նաև Երուսաղեմի հոգևորականներ ու հայ համայնքի ներկայացուցիչներ: Քաղաքապետարանից միջոցառմանը մասնակցել է Ռամի Գրինբերգը, քաղաքապետի պաշտոնի նախկին թեկնածուն: Իր ելույթում նա ցավակցություն է հայտնել հայ ժողովրդին և կոչ է արել հրեաներին, որոնք Հոլոքոսթ են վերապրել, կարեկից լինել ու ցավակցել հայերի վշտին: «Քաղաքի բնակիչները մոտենում էին մեզ, հետաքրքվում էին հայ ժողովրդի պատմությամբ, աջակցություն էին հայտնում Ցեղասպանության ճանաչման համար պայքարում»,-ասել է Կորսունսկին:

Մինչդեռ «Մերեց» կուսակցության ղեկավար Զախավա Գալյոնը գրում է. «Ուղիղ մեկ տարի անց՝ 2015 թվականի ապրիլի 24-ին, աշխարհը կնշի Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցը: Տարիներ շարունակ կուսակցության խմբակցության ներկայացուցիչներ Յաիր Ցաբանը, Յոսի Սարիդը, Հաիմ Օրոնն ու ես Քնեսեթի օրակարգ ենք մտցնում այդ իրադարձությունը պաշտոնապես ճանաչելու առաջարկը:

Ես անկեղծորեն հավատում եմ, որ դա մեր պարտքն է: Իսրայելի խորհրդարանը պետք է հստակ դիրքորոշում ունենա այս հարցում: Դա հատկապես կարևոր է Իսրայելի կառավարության բազմամյա լռության ֆոնին:

Միանգամից ասեմ, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը քաղաքական հարց չէ: Դա մեր բարոյական պարտքն է, որը ոչ մի կապ չունի մեր քաղաքական համակարգի աջ կամ ձախ թևի հետ: Տարիներ շարունակ հայ ժողովրդի ողբերգությունն Իսրայելի արտաքին քաղաքականության գործիքներից մեկն է եղել: Մեր կառավարությունները գերադասում էին զոհերի հիշատակը զոհաբերել նեղ ու ցինիկ շահերին: Իսրայելը գերադասում է թուրքական դիրքորոշումը որդեգրել և հրաժարվում է ճանաչել ցեղասպանության փաստը:

Պետք է խոստովանեմ, որ ինձ համար դժվար է հասկանալ, թե ինչու թուրքերը մինչ օրս հրաժարվում են ստանձնել ողբերգության համար պատասխանատվությունը: Ես նաև գիտակցում եմ մեր դիվանագիտական կապերի կարևորությունը Թուրքիայի հետ: Միևնույն ժամանակ, ես չեմ ընդունում այն վերապահումները, որոնք մշտապես ներկայացնում է մեր կառավարությունը՝ «չկան համապատասխան քաղաքական պայմաններ», «դա պատմաբանների հարց է» և այլն, և այլն»: Այս ամենը մեկ նպատակ ունի՝ խուսափել ճիշտ որոշումից: Բայց ամենավատն այն է, որ, ինչպես գրում է պրոֆեսոր Յաիր Օրոնն իր «Ժխտում» գրքում, մեր կառավարությունն ու ԱՄՆ հրեական կազմակերպությունները համատեղ ջանքեր են գործադրում կասկածի տակ դնելու համար Հայոց ցեղասպանությունը: Հաշվի առնելով այս ցինիզմը, ես, որպես Հոլոքոսթը վերապրած ծնողների դուստր, չեմ կարող լռել: Ես հավատում եմ, որ հրեա ժողովուրդը, որն անցել է զանգվածային ոչնչացման միջով, պարատավոր է զգայուն լինել այլ ժողովրդների ողբերգության հանդեպ: Դա մեր բարոյական պարտքն է: Մենք դա պետք է բարձրաձայն ասենք. Իսրայելն այլևս չի մասնակցելու հայերի ցեղասպանության ժխտմանը: Դա չի նշանակում, որ ես հավասարության նշան եմ դնում Եվրոպայի հրեաների Աղետի ու հայ ժողովրդի ցեղասպանության միջև: Չեմ կարծում, որ մարդկության պատմության մեջ եղել է հրեաների ողբերգության նման իրադարձություն: Բայց մենք չենք կարող ժխտել փաստերը: Ժողովրդների զանգվածային սպանություններ նախկինում էլ են եղել, ցավոք, այժմ էլ շարունակվում են: Ուստի, ելնելով սեփական դառը փորձից, մենք պետք է զգոն լինենք, զգուշացնենք ու միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավենք ցեղասպանության ցանկացած դրսևորման վրա:

Մենք պետք է հասկացնենք մեր թուրք գործընկերներին, որ ցեղասպանության ճանաչումը մարտահրավեր կամ սադրանք չէ: Այդ քայլը հրեա ժողովրդի բարոյական պարտքն է»:

Միևնույն ժամանակ Ստրասբուրգի Հայ համայնքի երտասարդներն առաջին անգամ ապրիլի 24-ի կապակցությամբ երթ էին կազմակերպել քաղաքի կենտրոնից դեպի Թուրքիայի դեսպանատուն, որին մասնակցել է մոտ 450-500 մարդ: Ցուցարարները երգել են հայրենասիրական երգեր, ծածանելով եռագույնը, բողոքի բազմաթիվ պաստառներով 2 ժամ անդընդմեջ Թուրքիայի դեսպանատան առջև պահանջել ճանաչել Հայոց Ցեղասպանությունը և վերականգնել արդարությունը, այնուհետև երթը շարունակվել է Ստրասբուրգի Հանրապետության հրապարակ, որտեղ ելույթ են ունեցել բազմաթիվ պաշտոնյաներ։ Հավաքվածները ծաղկեպսակներ են դրել անմահ զինվորի հիշատակին, այդ թվում նաև քաղաքապետը, հայ երտասարդությանը միացել են նաև քուրդ ազգային փոքրամասնության ներկայացուցիչները:

Անմիջապես ելույթից հետո մասնակիցները երթով հասել են Ստրասբուգի Հայ առաքելական եկեղեցի, որտեղ տեղի հոգևոր հայր տեր Վաչեն անմեղ զոհերի հիշատակին պատարագ է մատուցել:

Մոլորակի մեկ այլ անկյունում` Չինաստանում ՀՀ դեսպանությունում, Հայոց Ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված հավաք-ընդունելություն է կազմակերպվել:

Դեսպանության տարածքում տեղադրված խաչքարի մոտ ծաղիկներ են խոնարհել և խնկարկման արարողություն կատարել: Այնուհետև դեսպանության ընդունելությունների սրահում ներկաներին ողջունել է և ելույթ ունեցել ՉԺՀ-ում ՀՀ դեսպան Արմեն Սարգսյանը, որը նաև ներկայացրել է Հայոց Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ իրականացվելիք հիմնական ծրագրերը: Դրանց շուրջ տեղի ունեցան շահագրգիռ քննարկումներ:

Միջոցառմանը մասնակել են նաև ՀՀ Ազգային Ժողովի պատգամավոր Սամվել Ֆարմանյանը, Պեկինի տարբեր համալսարանների հայ ուսանողներ, գործարարներ:Ելույթների ավարտին ցուցադրվել է Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ փաստավավերագրական ֆիլմ:Հայոց Ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ են անցկացվել նաև ՉԺՀ Շանհայ և Հոնկոնգ քաղաքներում:

Photo: Sofia Mkrtchyan
Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Նա նաև ասել է, որ տարածաշրջանային անվտանգությունը պետք է ապահովեն տարածաշրջանի երկրները
Նա հավելել է, որ թուրքական կողմն ավարտել է Նախիջևանի և Կարսի միջև 224 կմ երկարությամբ երկաթուղային գծի կառուցումը
Փետրվարի 1-ին Միջազգային քրեական դատարանը իրավասություն է ստանալու հետաքննել Ալիևի գործողությունները
Նա նշել է, որ դիտարկում է հայկական բանակին «ոչ մահաբեր ձևաչափով» աջակցություն ցուցաբերելու հնարավորությունը, բայց կոնկրետ որոշումներ չկան
---