143  22.04.15 - «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» գլոբալ ֆորումի բացման արարողությունը

Տարածքների վերադարձն աբսուրդ ենթադրություն չէ, ապրիլի 24-ին էլ հիշատակի միջոցառում կլինի Թուրքիայի 28 քաղաքում

Տարածքների վերադարձն աբսուրդ ենթադրություն չէ, ապրիլի 24-ին էլ հիշատակի միջոցառում կլինի Թուրքիայի 28 քաղաքում

PanARMENIAN.Net - Այսօր Թուրքիան միասնական չէ, թուրքիաներ կան, թուրքական հասարակությունում կան մարդիկ, ովքեր այլ կերպ են մտածում, ապրիլի 22-ին «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» միջազգային ֆորումում ասել է թուրք պրոֆեսոր Չենգիզ Աքթարը:

Նա նշել է, որ արդեն առնվազն 15 տարի, թուրքական հասարակության որոշ հատվածներ այլևս չեն հավատում Ցեղասպանության վերաբերյալ ներկայացրած պաշտոնական կարծիքին: Խոսել է հրատարակչական, գիտական գործունեության առաջընթացի մասին և հայտնել, որ երիտասարդ հետազոտողների թիվը գնալով աճում է, ովքեր մեծ ցանկություն ունեն այս հարցն ուսումնասիրել, գրում է Tert.am-ը:

Աքթարը նկատել է, որ նաև արմատների փնտրտուք է տեղի ունենում և գնալով ավելանում են նրանք, որոնք հպարտորեն են խոսում իրենց տատերի մասին, իսկ ապրիլի 24-ն հիշատակի միջոցառումներ կլինեն Թուրքիայի 28 քաղաքներում: Ու թեև «ց»-ով բառի օգտագործումը Թուրքիայի քրեական օրենսգրքի 305 րդ հոդվածով պատժելի է, սակայն այն Թուրքիայում բոլորի բերանից հնչում է:

2015-ը Ցեղասպանության վերաբերյալ իրազեկման բարձրացման տարի է, ասել է համաժողովի զեկուցողներից Հենրի Թերիոն և նշել, որ ժխտողականության քաղաքականությունը աշխատում է դրա դեմ: Ըստ նրա՝ արդար բանակցություններ կլինեն այն դեպքում, երբ արդարացի փոխհատուցում կտրվի:«Հողերը, գումարը, բանկային հաշիվները վերցվել են հայերից, զանգվածային բռնագրավումը հասել է նույնիսկ կենցաղային իրերի, կահույքի առգրավմանը»,- ասել է նա և նշել, ըստ որոշ դիտարկումերի՝ հայկական գույքով է ստեղծվել թուրքական հանրապետության տնտեսությունը, այսինքն՝ թուրքական պետությունը ստեղծվել է հայկական ունեցվածքի հիման վրա, իսկ հազարավոր հայեր զրկվել են ամեն ինչից և մատնվել աղքատության:

Եթե Ցեղասպանություն չլիներ, հայերն այսօր քսանմիլիոնանոց բնակչություն կունենային, նշել է նա և ընդգծել, որ փոխհատուցումը վերաբերում է հայությանը՝ որպես խմբի, ոչ թե առանձին անձերի, թեև վերջիններս ևս կարող են իրենց պահանջները ներկայացնել:

«Տարածքային պահանջները, որպես կանոն, նուրբ խնդիր են: Լայն տարածքների վերադարձը չպետք է դիտարկել որպես աբսուրդ ենթադրություն»,- ասել է Թերիոն:

Աղոթում ենք, որ Մեծ Բրիտանիան և ԱՄՆ-ն ճանաչեն Հայոց ցեղասպանությունը, ֆորումի ընթացքում լրագրողների հետ զրույցում ասել է բարոնուհի Քերոլայն Քոքսը:

Բարոնուհին հավելել է, որ Մեծ Բրիտանիայի դիրքորոշման մեջ որոշակի փոփոխություններ է նկատում՝ հույս հայտնելով նաև, որ Գերմանիան էլ կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը:

Քոքսի հավաստմամբ՝թուրքական իշխանությունների համար ավելի հեշտ կլիներ, եթե Ցեղասպանության ճանաչումը չընդունեին որպես ամոթ, այլ՝ որպես պատվի հարց: «Հաջորդ գործոնը, որի պատճառով Թուրքիան չի ընդունում Ցեղասպանությունը, դա պահանջատիրության հարցն է, Անկարան վախենում է դրանից»,- ասել է բարոնուհին: Զանգվածային ջարդերը խթանում են պատերազմների ջատագովների տարածումը, ասել է զեկուցող Ֆրենկ Չոքը՝ խոսելով այն մասին, թե պետությունները ցեղասպանություններից խուսափելու ինչ շահեր ունեն:

«Զանգվածային ջարդերը պարտադրված արտագաղթի հիմնական խթանն են և արագացնում են մահացու վարակիչ հիվանդությունների տարածումը»,- ասել է նա և նկատել. «Այն կյանքերը, որ փրկում ենք կարող էին լինել մեր սեփականը»:

Համաժողովում հուզիչ ելույթ ունեցավ Ռուանդայի թութսի ցեղախմբին պատկանող Էսթեր Մուջավայոն, ով հրաշքով ողջ է մնացել, վերապրել ցեղասպանության ծանր ապրումներն ու կորուստները, քանի որ սպանել են նրա ամուսնուն, հորը, քրոջը, մորաքրոջը, հորաքրոջը, սկեսրարին, սկեսրոջը, գրում է yerkir.am-ը:

«Իմ բախտը բերեց, և ես ողջ մնացի իմ երեք փոքրիկ դուստրերի հետ»,- ասել է նա և հավելել. «Ես եկել եմ Հայաստան որպես քույր, ցավի քույր, որին թիրախավորել էին ցեղասպանության համար, այսինքն` դու պետք է մահանաս, քանի որ ծնվել ես որպես թութսի: Ես կրում եմ վերապրողի դրականը, տոկունությունը, դա նման է ծառի, երբ կտրում են ծառի բոլոր ճյուղերը, բայց արմատները կան, ու տեսնում ես ճյուղերը, որոնք նորից կաճեն, ու նորից տերևներ կլինեն: Հիմա ես տեսնում եմ այս գեղեցիկ կամավոր հայ աղջիկներին` գեղեցիկ վզնոցներով: Ու հիշում եմ իմ ցեղի երիտասարդ աղջիկներին, որոնց բռնաբարել են, որովհետև չէին ուզում սպանել, դա ավելի հեշտ էր, ահա, թե ինչու բռնաբարում էին, վարակում ՄԻԱՎ-ով, որ դանդաղ մահանան: Եվ մեր ցեղի կանանց 70 տոկոսը վարակված էր ՄԻԱՎ-ով»:

Կինը նշել է, որ իրենց ցեղասպանության ժամանակ ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչն այնտեղ էր և զեկուցել է, որ եթե միջոցներ չձեռնարկվեն, ապա ցեղասպանություն կլինի, բայց ոչ ոք ոչ մի բան չարեց` դա կանխարգելելու համար: «Որովհետև քաղաքական կամք գոյություն չուներ, ու դու զգում ես, որ դու արժեք չունես, չունես այն արժեքը, որը ունի մեկ այլ ազգի մարդ: Երեք ամսում սպանեցին մեկ միլիոն թութսիների: Ու դու զգում ես, որ դատարկ ես, մենակ ես, ոչ մեկին չունես:

Բայց չէ՞ որ ես ինչ-որ մեկի կինն էի, քույրն էի, հիմա այդ բոլորն այլևս գոյություն չունի, ու դու պետք է ապրես մահացած հարազատներիդ հիշողությամբ, թե ինչպես են նրանք սպանվել»,- ասել է Էսթեր Մուջավայոն և սկսել լաց լինել: Այնուհետև նա պատմել է, թե ինչու է ամբիոնին մոտեցել երկար կտորով փաթաթված, որովհետև իրենց ցեղի կանանց մերկացրել են, բռնաբարել ու, մերկ թողնելով, սպանել: Ու այդ պահերին ամեն մեկը երազում էր, որ իր դուստրը, մայրը կամ տատիկը մերկ չլինի:

«Այնքան անարդար է. սպանել են ժողովրդին, կանանց վարակել ՄԻԱՎ վարակով, ու երբ մենք գնացինք վկայություն տալու, որ դեղեր ստանանք, մեզ ասացին, որ վերապրողների համար դեղեր չկան»,- ասել է կինը: Նրա ելույթից հետո երկարատև ծափեր են հնչել, ոմանք նույնիսկ հոտնկայս էին ծափահարում:

Երևանի մարզահամերգային համալիրում մեկնարկել է «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» խորագրով երկօրյա գլոբալ ֆորումը, որի աշխատանքներում ներգրավվել է ավելի քան 600 մասնակից՝ ավելի քան հինգ տասնյակ երկրից:

Ֆորումի ընթացքում քննարկվելու են միջազգային իրավունքում մարդկության հանդեպ հանցագործությունների կանխարգելման միջոցների զարգացմանը, ցեղասպանությունների հետևանքների վերացմանը և պատասխանատվության խնդիրներին վերաբերող հարցեր: Նախատեսվում է խորհրդարանականներն ընդդեմ ցեղասպանության լիագումար նիստ, որի ընթացքում ելույթներով հանդես կգան խորհրդարանական պատվիրակությունների ներկայացուցիչներ:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Նա նշել է, որ այժմ միայն ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ և բովանդակային աշխատանք պետք է արվի
Նա նշել է, որ երկրների միջև ռազմատեխնիկական համագործակցությունը երկար ավանդույթ ունի
Նա չկար ՀՀ վերադարձած հայ գերիների թվում, թեև ավելի վաղ Ադրբեջանում հրապարակած ցուցակում նրա անունն ընդգրկված էր
Փաշինյանի հեռախոսազրույցը Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևի հետ
---