Ֆրանսիայում գտնվել է Մուսա լեռան պաշտպաններին փրկած ծովակալի շիրիմը

22 մայիսի 2010 - 14:01 AMT

PanARMENIAN.Net - Մայիսի 5-ին Սեն Շամոյում տեղի է ունեցել ծովակալ Լուի Ֆուրնյեի հիշատակի արարողությունը, որը 1915-ին փրկել է Մուսա լեռան 4080 պաշտպաններին` չսպասելով Ֆրանսիայի ռազմական նախարարի թույլտվությանը և տեղափոխելով նրանց Պորտ-Սաիդ (Եգիպտոս):

Ադմիրալի գերեզմանը գտել են նրա փրկած հայերի հետնորդները: Միջոցառմանը ներկա էր նաև Սեն Շամոյի քաղաքապետ Կլոդ Ֆորեն: Ծովակալի շիրիմին հուշարձան է տեղադրվել, այնուհետև քաղաքի եկեղեցում կայացել է «Նարեկացի» համույթի համերգը: Մուսա լեռան ստորոտին գտնվող հայկական գյուղերի բնակիչները 1915թ. Ցեղասպանության ժամանակ պաշտպանություն են կազմակերպել: Լեռան հարակից տարածքում ընկած էին 6 հայկական գյուղեր. Կապիսույուն, Վակիֆլին, Հիդիրբեյը, Յողունօլուկը, Խաջիխաբիբլին, Բիտիասը: Գյուղերի բնակիչները սկզբից արտաքսվել են Անթաքա քաղաք: Այնուհետև օսմանյան զորքերի մոտենալուց հետո Մովսես Տեր-Գալստյանի գլխավորությամբ բարձրացել են Մուսա լեռ, որտեղ և պաշտպանվել են:

Պաշտպանվողներն, ի տարբերություն իրենց թվով մի քանի անգամ գերազանցող թուրքական բանակի, ունեցել են ընդամենը մի քանի հարյուր հրացան: Լեռան պաշտպանները դիմացել են 53 օր և փրկվել են ֆրանսիացի նավաստիների կողմից: Մուսա լեռան պաշտպանությունը նկարագրված է ավստրիացի գրող Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան 40 օրը» վեպում, որը թարգմանվել է աշխարհի բազմաթիվ լեզուներով:

Հղումներ թեմայով.

Nouvelles d’Armenie - Un amiral pour l’Arménie

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: