2009 թվականից մինչև օրս Քարաշամբի հնավայրում աշխատում է ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի արշավախումբը: 2016 թվականի պեղաշրջանը սկսվել է օգոստոսի 1-ից: PAN-ը զրուցել է ինստիտուտի վաղ հնագիտության բաժնի գիտաշխատող, պեղումների պատասխանատու Վարդուհի Մելիքյանի հետ և նկարել անչափ ազդեցիկ ու անգին գտածոները.
Միջին բրոնզեդարյան գունազարդ ծիսական անոթ (Ք.ա. XIX-XVIII դդ.). այն պեղվել է գրեթե անվնաս, միայն մի կոտոշն է կոտրված եղել, որը վերականգնվել է: Հատկանշական է, որ մի կողմից նայելիս անոթը խոյի է նման, մյուս կողմից՝ ցուլի:
Փրկարարական աշխատանքներ
2009 թվականին ծրագիր է ներկայացրեվել ՀՀ կառավարություն, որը հավանության արժանացավ: Աշխատանքներն իրականում փրկարարական բնույթի են, քանի որ Քարաշամբի դամբարանադաշտից, որը ժամանակին շատ ավելի մեծ տարածք է զբաղեցրել (տարբեր աղբյուրներում տարբեր թվեր են նշվում ՝ մինչև 70 հա), այժմ մնացել է ընդամենը 3.5 հա:
Այժմ այդ պահպանված 3.5 հա-ն ամբողջովին շրջապատված է ամառանոցներով: Մինչև աշխատանքների սկիզբը տարածքը ծածկված էր շինարարական և կենցաղային աղբով: Որոշ դամբարաններ վնասված էին, քարերը տանում էին և օգտագործում՝ որպես շինանյութ:
Ուշ բրոնզեդարյան բրոնզե վարսակալ, մանրուլունքից ապարանջան (Ք.ա. XIV-XIII դդ.)
Երևանի քաղաքային խորհրդի կողմից դամբարանադաշտի տարածքի մի զգալի հատված այգեգործական ընկերություններին հատկացնելու որոշումից հետո, XXդ. 80 - ական թվականներին դամբարանադաշտի տարածքում իրականացվել են հնագիտական լայնածավալ աշխատանքներ, քանի որ առաջին իսկ շինարարական աշխատանքների ժամանակ հնագիտական նյութն ի հայտ է եկել: Դիմել են ինստիտուտին, բավական լայնածավալ աշխատանքներ են կատարվել:
80-ականներին իրականացված պեղումների ժամանակ ՀՅԴբյուրոյի նախկին անդամն ու Գերմանիայում Հայաստանի նախկին արտակարգ և լիազոր դեսպանՎահան Հովհաննիսյանի կողմից բացվել է Քարաշամբի, այսպես կոչված, արքայական դամբարանը, որտեղից պեղվել են բազմաթիվ թանկարժեք իրեր: Բացառիկ է նաև այնտեղից պեղված արծաթե դրվագազարդ գավաթը, որի վրա քանդակված պատկերները տեղեկատվություն են տալիս միջին բրոնզեդարյան Հայաստանի հոգևոր և նյութական մշակույթի մասին: Գավաթը դրվագման եղանակով արված հինգ հորիզոնական ուռուցիկ երիզներով բաժանված է վեց զարդագոտիների, որոնք պատված են դրվագումով արված և փորագրազարդով համալրված տեսարաններով:
Ուշ բրոնզեդարյան դաշույն, զրահաբաճկոնի կոճակներ (Ք.ա. XIV-XIII դդ.). Քարաշամբում բացվել է 7-8 ռազմիկի դամբարան, որոնցում թաղված են տղամարդիկ, և ուղեկցող գույքը՝ դաշույն, նիզակ, նետասլաք, զրահաբաճկոնի կոճակներ:
Դամբարանադաշտը
2009 թվականից ինստիտուտի աշխավախումբն աշխատում է այնտեղ, մինչև օրս դամբարանադաշտի տարածքում արձանագրվել է 776 դամբարան, որից պեղվել է 500-ից մի փոքր ավելին, բայց ընդհանուր դամբարանադաշտի 3.5 հա տարածքից պեղվել է 1 հա-ից մի փոքր ավելին: Մյուս դամբարաններն արձանագրված են, մաքրված, բայց խցերը դեռ բացված չեն: Ներկա պահին էլ աշխատանքները շարունակվում են:
Ուշ բրոնզի դարի ծիսական անոթ (Ք.ա. XVI-XVդդ.). Քարաշամբի դամբարանադաշտի պեղումների ժամանակ բացվել է, ամենայն հավանականությամբ, քրմի դամբարան, որտեղ գտել են մի քանի ծիսական անոթ:
Դամբարանադաշտն ինքը փորված է կրային նստվածքների մեջ: Դա բարդացնում է պեղումները, որովհետև հողը շատ ամուր է, և փոքրիկ գործիքներով պեղելը շատ ժամանակատար է:
80-ականներին պեղվել է այսպես կոչված արքայական դամբարանը, որը թվագրվում է Ք.ա. XXIII-րդ դարով: Այժմյան արշավախմբի կողմից պեղված ամենավաղ դամբարանները ժամանակագրվում են Ք.ա. XX-րդ դարով: Դամբարանադաշտի ամբողջ գոյատևման ժամանակահատվածը, ըստ պեղումների արդյունքների, ընդգրկում է Ք.ա. XXIII-VII-րդ դարերը:
Պեղվող դամբարանները և գտածոները, ինչպես Քարաշամբի գավաթը, նշանավորում են այսպես կոչված «թռեղք-վանաձորյան» հնագիտական մշակույթը: Այս մշակույթի վաղագույն համալիրները թվագրվում են Ք.ա. XXIII-րդ դարով (Քարաշամբի մեծ դամբանաբլուր), ավարտական փուլի համալիրները՝ Ք.ա. XVII-XVI -րդ դարերով:
Վաղ երկաթե դարի ապարանջան (սերդոլիկ), բրոնզե թևնոց. (Ք.ա. XI-IX դդ..)
Գտածոները
Եզակի իրեր են պեղվել: Բացվել է, ամենայն հավանականությամբ, քրմի դամբարան, որտեղ գտել են ծիսական անոթներ, 7-8 ռազմիկի դամբարան, որոնցում թաղված են տղամարդիկ, և ուղեկցող գույքը՝ դաշույն, նիզակ, նետասլաք, զրահաբաճկոնի կոճակներ. սրանք հիմնականում ռազմիկներին ուղեկցող գույք են համարվում: Եզակի նմուշներ կան, շատ հետաքրքիր են հախճապակե կոճակները: Նախկինում այս տարածաշրջանում այդ ժամանակաշրջանում հախճապակու այդքան լայն տարածման մասին ոչ մի այլ վկայություն չի եղել:
Էլեկտրոնային կատալոգը
ՀՕՖ-ի գիտության և կրթության հայկական ազգային հիմնադրամի հատուկ դրամաշնորհի շրջանակում ստեղծվում է դամբարանադաշտի տվյալների բազա: Արդեն 2017-ի սկզբին համացանցում կլինի Քարաշամբի դամբարանադաշտի, դամբարանների և հայտնաբերված նյութերի էլեկտրոնային կատալոգը:
Վաղ երկաթե դարի բրոնզե բազկակապ, մանրուլունքից (սարդիոն, շաղախ) մանյակ, ապարանջան (Ք.ա. XI-IX դդ.)
Արշավախումբը
Արշավախումբը 5 մարդուց է բաղկացած, նաև օգնում են Քարաշամբ գյուղի բնակիչները: Նրանք մի նպատակի շուրջ համախմբված մարդիկ են: Գյուղի տղաները շատ հավատարիմ են ու նվիրված աշխատանքին: Սովորաբար աշխատանքները տևում են տարվա մեջ 4-5 ամիս: