Իսկ Թուրքիայի նպատակը, դատելով նրա վարքից, մեկն է` ստիպել Իսրայելին խոնարհվել, ինչն էլ բավական ակնհայտ կերպով ցուցադրվեց Ստամբուլում: Ստամբուլի արվարձաններից մեկում կռունկի վրա ամրացվել է մի ցուցապաստառ, որում պատկերված Իսրայելի նախագահ Շիմոն Պերեսը մինչեւ գոտկատեղը խոնարհվում է վարչապետ Էրդողանի առջեւ: Ցուցապաստառի տեղադրումն ուղեկցվել է զանգվածային ազգային երթով:

Թուրքիայի վարչապետը պետք է այդ նույն շրջան ժամաներ նոր ճանապարհը շահագործման հանձնելու արարողությանը մասնակցելու համար: Նախքան իր ժամանելը Պերեսին պատկերող ցուցապաստառը վերացրեցին:

Թուրքական թերթերը պնդում են, որ ցուցապաստառի ցուցադրությունը Թել-Ավիվում թուրք դեսպանի հրապարակային ստորացման պատասխանն էր, երբ Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Դանի Այալոնը կանխամտածված կերպով նրան ցածր ոտքերով աթոռ տրամադրեց նստելու համար, հաղորդում է MIGnews-ը:

Բայց արդյո՞ք դա այդպես է: Ըստ ամենայնի, Անկարան պարզապես Իսրայելի հաշվին փորձում է շահել հայ-թուրքական Արձանագրությունների վերաբերյալ ԱՄՆ դիրքորոշման հարցում: Առավել եւս, որ Իսրայելի վրա ճնշում գործադրելու շատ հզոր լծակ ունի` ջուրը: Ջուրը Մերձավոր Արեւելքում շատ ավելի բարձր է գնահատվում, քան նավթը, գազը եւ այլ բնական պաշարները: Իսրայելին կարելի է շատ արագ ծնկաչոք անել` փակելով Եփրատը: Հենց այդ պատճառով Երուսաղեմն այդքան զգուշավոր է Թուրքիայի համար խիստ ցավոտ հարցերում, հատկապես Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում: Մեծ անակնկալ կլինի, եթե Քնեսեթը, այնուամենայնիվ, ընդունի Հայոց ցեղասպանության ճանաչման մասին Հայիմ Օրոնի ներկայացրած բանաձեւը, չնայած, որ Իսրայելում բոլորն էլ գիտեն, թե իրականում ինչ է տեղի ունեցել 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում: Գրեթե նույն մակարդակում է իրերի դրությունը նաեւ իսրայելա-ադրբեջանական հարաբերություններում: Թուրքիան ջուրն է, Ադրբեջանը` նավթը: Փոքր երկրի համար թշնամական արաբական աշխարհի օվկիանոսում դա ֆիզիկական գոյատեւման հարց է: ԱՄՆ-ն` իր ողջ աջակցությամբ հանդերձ հեռու է, իսկ Թուրքիան կողքն է, եւ եթե նա վերջնականապես Իրանի եւ ողջ իսլամական աշխարհի կողմն անցնի, Իսրայելի բախտը չի բերի: Հենց դրանով են բացատրվում Իսրայելի ղեկավարության` հաճախակի դարձած այցերը Մոսկվա:

Սակայն Երուսաղեմը, այնուամենայնիվ, չպետք է այդպես լուրջ հույսեր կապի Անկարայի հետ: Վերջին օրերի իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ Թուրքիան գրեթե մոտեցել է ճակատագրական սահմանին, որից այն կողմ ռազմական հեղաշրջումն է, կառավարության տապալումն ու զինվորականների իշխանությունը: Նման բան արդեն պատահել է, եւ նման սցենարով Թուրքիայում ոչ մեկին չես զարմացնի: Ճիշտ է նաեւ այն, որ քեմալիզմի գաղափարներն արդեն հնացել եւ սպառել են իրենց, քանի որ Թուրքիան, այդուհանդերձ, մահմեդական երկիր է, որքան էլ դրան հակառակվում էր Աթաթուրքը: Բայց հարկ է նաեւ նշել, որ գաղափարը կանգուն է արդեն ավելի քան 70 տարի, իսկ դա Արեւելքի համար բավական շատ է: Արդարության եւ զարգացման կուսակությունը, բնականաբար, օժանդակություն ունի ժողովրդի շրջանում, բայց ոչ պակաս աջակցություն ունի նաեւ բանակը: Ամբողջ հարցը նրանում է, թե ով կկարողանա ավելի լավ օգտվել ոչ մեծ առավելությունից: 50 բարձրաստիճան սպաների ձերբակալությունը շատ բան է ասում: Եւ եթե Թուրքիայի Գլխավոր շտաբի պետը` մի մարդ, առանց որի չի ընդունվել եւ այժմ էլ չի ընդունվում ոչ մի կարեւոր որոշում, բանակին համբերության է կոչ անում, ապա դա նույնպես շատ բանի մասին է խոսում:

Մերձավոր Արեւելքում սպասվող փոփոխությունները, իսկ այն հարցում, որ դրանք կատարվելու են, կասկածելու առիթ չկա, բնականաբար, առաջին հերթին կանդրադառնան Հայաստանի վրա: Եւ անմիջապես հարց է ծագում` եթե Թուքիան ընդհանուր հաշվով կայուն պետություն չէ, ապա ինչու է պետք վավերացնել Արձանագրություններն ու բացել սահմանը: Երեւանն ավելորդ գլխացավի կարիք բոլորովին չունի: Արդյո՞ք ավելի լավ չի լինի սպասել Թուրքիայի արտահերթ համընդհանուր ընտրություններին, որոնք, ըստ ամենայնի, հեռու չեն: Եւ արդեն նոր խորհրդարանի հետ որոշել` արդյոք արժե վավերացնել փաստաթղթերը, թե ոչ: Դրանից պարզ կլինի նաեւ` ինչպես կառուցել հարաբերություններն Իսրայելի հետ, որոնց կարիքը Հայաստանն այնքան էլ չունի, բայց առանց դրա էլ չի կարելի: Մի խոսքով, մենք ինչպես միշտ ավելի շատ կախված ենք Թուրքիայից, քան Ռուսաստանից կամ ԱՄՆ-ից: Եւ դարձյալ պարզ աշխարհագրության շնորհիվ...