ADL ղեկավարությունը` ի դեմս Գլեն Լևիի և Աբրահամ Ֆոքսմանի հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում խոսվում է երկրների միջև վստահության մթնոլորտ ստեղծելու անհրաժեշտության մասին, և Հայաստանը պետք է արձագանքի պատմական հանձնաժողովի ստեղծման մասին Թուրքիայի մի քանի առաջարկներին:
Հայերը հերթական անգամ ականատես են եղել հրեաների կողմից 1915-1923թթ. Օսմանյան կայսրությունում հայերի ջարդերի վերաբերյալ «ցեղասպանություն» տերմինն օգտագործելը չընդունելուն: Փորձագետների մեծամասնությունը բացատրում է այդ մոտեցումը Թուրքիայի և Իսրայելի միջև ռազմավարական հարաբերություններով, սակայն դա միայն մակերեսային հայացք է: Որոշ պատմական աղբյուրների համաձայն երիտթուրքերի մեծամասնությունը, ներառյալ ժամանակակից Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադիր Քեմալ Աթաթուրքի, մահմեդականություն ընդունած հրեաներ են եղել: Փաստորեն ստացվում է, որ Հայոց ցեղասպանությունը սանձազերծել են հրեաները, որոնք ոչ մի կերպ չեն ցանկանում հավասարության նշան դնել Հայոց ցեղասպանության և Հոլոքոսթի միջև: Միաժամանակ, պետք է խոստովանել, որ 1915-ի գազանությունների համեմատ Եվրոպայի հրեաների աղետը պակաս սարսափելի է եղել, եթե ընդհանրապես այդ բառը կարելի է կիրառել էթնիկական պատճառներով մարդկանց զանգվածային ոչնչացման նկատմամբ: Բայց Իսրայելը ոչ մի կերպ չի ցանկանում համակերպվել այն մտքի հետ, որ հրեաներից բացի այլ ժողովուրդ ենթարկվել է չլսված հալածանքների Օսմանյան կայսրությունում և ողջ աշխարհում: Այստեղ կարելի է օրինակ բերել եվրոպական երկրներից: Այսինքն վերջին հաշվով հրեաների կողմից Հայոց ցեղասպանության չընդունման այդ տարբերակը նույնպես չի ենթարկվում քննադատության: Միգուցե բանը ԱՄՆ դիրքորոշման մե՞ջ է: Շատերը, հավանաբար, մոռացել են, որ ԱՄՆ-ը դեռ Առաջին համաշխարհային պատերազմի վերջին ճանաչել է հայերի ջարդերը որպես մարդկության հանդեպ հանցագործություն: Ոչինչ չի փոխվել նրանից, որ դոկտոր Ռաֆայել Լեմկինը մտածել է «ցեղասպանություն» տերմինը: Եվ ԱՄՆ Կոնգրեսն արդեն բանաձև է ընդունել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման մասին 1975-ին: Սփյուռքի ողջ գործունեությունը հանգում է նրան, որպեսզի ամեն տարի ցույցեր կազմակերպի` պահանջելով հերթական անգամ ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Հավանաբար ավելի ճիշտ կլիներ 70-ականներին իսկույն դիմել ՄԱԿ միջազգային դատարան և այնտեղ փոխհատուցում պահանջել: Ցավոք սրտի, դա չի արվել և դրա մեղքն ընկնում է սփյուռքի վրա, որովհետ Խորհրդային Հայաստանն իրավաբանական իրավունք չի ունեցել ցանկացած հարց բարձրացնել միջազգային ատյաններում:
Ինչ վերաբերվում է պատմաբանների համատեղ հանձնաժողովին, ապա այն ոչ մեկին և առաջին հերթին Թուրքիային պետք չէ: Պետք չէ նաև տակնուվրա անել արխիվները. երիտթուրքերի կառավարման շրջանի վերաբերյալ բոլոր փաստաթղթերը ոչնչացված են: Չմոռանանք, որ Օսմանյան կայսրությունում պաշտոնական լեզուն եղել է օսմանլին արաբական գրաֆիկայով: Այսինքն փաստաթղթերը պետք է կարդալ, թարգմանել թուրքերեն, հետո` անգլերեն և այլ լեզուներ: Այդ աշխատանքը տևելու է տարիներ և ոչ մի օգուտ չի տալու:
Եվ վերջինը: Ոչ ոք չի հավատում, որ Թուրքիան 2015-ին կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը: Ճանաչել, նշանակում է կասկածի տակ դնել Թուրքական հանրապետության գոյությունը: Իսկ դրան ոչ մի թուրք քաղաքական գործիչ չի գնա, ինչպիսի արմատներ էլ որ ունենա:
