Չիչեքը կրկնվում է. Ընդհանուր ցավ, Թուրքիայի բաց արխիվներ, Էրդողանի մեկնած ձեռք

Չիչեքը կրկնվում է. Ընդհանուր ցավ, Թուրքիայի բաց արխիվներ, Էրդողանի մեկնած ձեռք

PanARMENIAN.Net - Թուրքիայի խորհրդարանի խոսնակ Ջեմիլ Չիչեքն ԱՄՆ այցի շրջանակում ելույթ է ունեցել Միջազգային ռազմավարական ուսումնասիրությունների կենտրոնում կայացած «Թուրքիա-ԱՄՆ հարաբերությունները 21-րդ դարում» խորագրով համաժողովի ընթացքում։

Չիչեքն անդրադարձել է ԱՄՆ-ի Ներկայացուցիչների պալատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովին ներկայացված և 46 ամերիկացի կոնգրեսականի աջակցությունը ստացած Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևի քննարկմանը և նշել է, թե «Թուրքիան ամենից շատն է ցանկանում, որ 1915-ի դեպքերը բացահայտվեն», գրում է Tert.am-ը:

«Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունների կարգավորման համար ջանքերում փոփոխություններ չեն եղել, քանի որ դեպքերի 100-ամյակի՝ ապրիլի 24-ի մոտենալուն զուգահեռ՝ Հայաստանը բարի կամքի դրսևորումներին դրական արձագանքելու փոխարեն իր էներգիան ծախսում է Թուրքիայի դեմ միջոցառումներ կազմակերպելու համար»,- ասել է նա։

Չիչեքն ընդգծել է, թե իրենք դեռ հույս ունեն կարգավորել երկու երկրների հարաբերությունները՝ նախագահի և վարչապետի՝ ցավակցական ուղերձն ու հայտարարություններն այդ ուղղությամբ արված քայլեր են։

«Անշուշտ, այս պատերազմի ցավերից հայերը, քրդերը, արաբները, Անատոլիայի բոլոր խմբերն իրենց բաժինն են ստացել։ Անատոլիայի բոլոր ազգերի համար դա մի շարք պատճառներ է ունեցել»,- թուրքական ժխտողական համեմատաբար վերջերս կիրառվող թեզերից մեկն է օգտագործել Չիչեքն ու կրկնել թուրքական հայտնի պնդումը՝ բոլոր արխիվների բաց լինելու մասին, և կոչը՝ հայկական արխիվները բացելու վերաբերյալ։

Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ նոր բանաձևն առաջիկայում կհայտնվի ամերիկացի օրենսդիրների օրակարգում։ «Ճշմարտության և արդարության բանաձև» ձևակերպումը ստացած փաստաթղթին աջակցելու պատրաստակամություն է հայտնել 46 կոնգրեսական՝ Դեմոկրատական և Հանրապետական կուսակցություններից։

Փաստաթուղթը կոչ է անում նախագահ Բարաք Օբամային ջանքեր գործադրել, որպեսզի հայ-թուրքական հարաբերություններ հաստատվեն. կառուցողական, արդար և տևական հարաբերություններ՝ ընդգծում են ամերիկացի կոնգրեսականները և հավելում՝ այդ հարաբերությունները պետք է հիմնված լինեն Թուրքիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության փաստերի և դրանց հետևանքների լիակատար ճանաչման վրա:

Ամերիկացի կոնգրեսականներն իրենց ելույթներում հստակեցնում են՝ 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում մեկուկես միլիոն հայ է սպանվել՝ հայ լինելու համար։ «Ոչ մի կասկած չկա, որ հայերը 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանության զոհն են դարձել»,- բանաձևը ներկայացնելիս հայտարարել է կոնգրեսական Ադամ Շիֆը։

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Նա նաև ասել է, որ տարածաշրջանային անվտանգությունը պետք է ապահովեն տարածաշրջանի երկրները
Նա հավելել է, որ թուրքական կողմն ավարտել է Նախիջևանի և Կարսի միջև 224 կմ երկարությամբ երկաթուղային գծի կառուցումը
Փետրվարի 1-ին Միջազգային քրեական դատարանը իրավասություն է ստանալու հետաքննել Ալիևի գործողությունները
Նա նշել է, որ դիտարկում է հայկական բանակին «ոչ մահաբեր ձևաչափով» աջակցություն ցուցաբերելու հնարավորությունը, բայց կոնկրետ որոշումներ չկան
---