Դեպի պատերազմ. 1938 թվականին զորակոչվեցի Կարմիր բանակ
14 տարեկանում ստիպված էի թողնել ուսումս և աշխատել որպես բանվոր՝ տան մեծն էի ու պետք է օգնեի ծնողներիս: Իսկ ազատ ժամանակս ամբողջովին տրամադրում էի դասական երաժշտության ուսումնասիրությանը, բայց կարծում էի, որ տղամարդը չի կարող երաժիշտ լինելով գումար վաստակել և պահպանել իր գոյությունը: Կարծում էի նաև, որ նա պետք է գործ ունենա հողի, քարի կամ էլ երկաթի հետ:
1938 թվականին զորակոչվեցի Կարմիր բանակ: Ես ուղևորվեցի դեպի Սիբիր, որտեղից մեր սիբիրյան հատուկ դիվիզիան ճանապարհ ընկավ դեպի Ֆինլանդիայի ռազմաճակատ: Այսպիսիով, ես մասնակցեցի ֆիննական պատերազմին:
Ռազմաճակատում. Ֆինների պաշտպանությունը շատ կազմակերպված էր, բայց մենք գրավեցինք Վիբորգը
Խորհրդային Միությունը, իր հյուսիսային սահմանների և Լենինգրադի անվտանգությունն ապահովելու պատրվակով, 1939 թվականի նոյեմբերի 30-ին պատերազմ սկսեց Ֆինլանդիայի դեմ։
Հաջորդ տարի մարտի 13- ին ստորագրվեց խորհրդա-ֆիննական հաշտության պայմանագիրը, ըստ որի Խորհրդային Միությանն անցավ Կարելական պարանոցը` հարակից տարածքներով։ Բացի այդ, Խորհրդային Միությունը 30 տարի ժամկետով վարձակալելու էր Խանկո թերակղզին և հարակից կղզիները` ռազմական հենակայան կառուցելու համար:
Խորհրդային Միությունն այնտեղ ուղարկել էր մեծ քանակությամբ զինամթերք, տեխնիկա, զորք: Չնայած ֆինների պաշտպանությունը շատ կազմակերպված էր գործում, մեզ հաջողվեց ճեղքել այն ու գրավել Վիբորգը: Բայց մեր դիվիզիան շատ-շատ զոհ տվեց, ու մեզ ոչ մեդալներով, ոչ էլ պատվոգրերով չպարգևատրեցին:
Մահվան եզրին. Չգիտեի, որ հակահետախուզությունը տեղնուտեղը բացել է նամակս
Շատ դաժան էր իրականում ֆիննական պատերազմը: Դրա ավարտից հետո ես վերադարձա Սիրբիր և նամակ գրեցի Սովետական Միության կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտե, որտեղ տեղեկացրի այն թերությունների մասին, որոնք կային ֆիննական պատերազմի կազմակերպման հարցում:
Նամակս դրեցի եռանկյուն սովորական ծրարի մեջ և ուղարկեցի, սակայն չգիտեի, որ հակահետախուզությունը տեղնուտեղը բացել է նամակս:
Ինձ կանչեցին հարցաքննության. ում հետ եմ գրել այդ նամակը, ով է ինձ ուղղորդել, ինչու: Ասում եմ ոչ ոք ինձ ոչինչ չի ասել, ես եմ գրել ամեն ինչ: Ես եղել եմ այդ պատերազմում, ապրել եմ այդ դաժան օրերը, կորցրել շատ ընկերներ: Ես կոմունիստ եմ ու բացեիբաց ասում եմ այն ամենն, ինչ եղել է:
Ինձ մի կերպ հաջողվեց նրանց համոզել, որ սա վատ մտայնություններով գրված նամակ չէ ու ինձ բաց թողեցին:
Հաղթանակին սպասելիս. Հայրենական պատերազմի տարիներին ես աշխատում էի որպես հետախույզ
Այս դեպքից հետո էլ վերադարձա Բաթումի ու հասկացա, որ իմ տեղը Հայաստանում է: Եթե ինչ-որ բան եմ ուզում անել իմ ազգի համար, ապա դա պետք է տեղի ունենա Հայաստանում: Երևանում դարձա պետական անվտանգության աշխատակից, աշխատում էի որպես հետախույզ:
Ապա եկավ 1941 թվականն ու սկսվեց Հայրենական Մեծ պատերազմը: Շատ դժվար, ծանր էր վիճակը ոչ միայն ռազմաճակատում, այլև թիկունքում: Ինձ պահեցին Հայաստանում, որտեղ ես շարունակում էի իմ հետախուզական աշխատանքները: Շատ կարևոր էր ճիշտ կազմակերպել նաև Հայաստանի անվտանգությունը:
Փառք Աստծո, պատերազմում Խորհրդային բանակը հաղթանակի հասավ, և մենք էլ` հետախույզներս, մեզ հանձնարարված գործը կարողացանք լավ կատարել ու մեր ներդրումն ունենալ խաղաղության կերտման հարցում: Բոլորս էինք ուրախ, որ վերջապես ավարտվեց պատերազմը:
Պարգևատրվել եմ 16 մեդալներով, այդ թվում` մարտական: Ես շատ ուրախ եմ, որ ստացել եմ այսքան մեդալներ, որոնք տրվել են հայրենիքին նվիրված ծառայելու համար:
Պատերազմից հետո. Շարունակեցի աշխատել ազգային անվտանգությունում և ոստիկանությունում
Պատերազմից հետո ես շարունակեցի աշխատել ազգային անվտանգությունում, ապա նաև ոստիկանությունում: Գլխավորել եմ վիզաների և գրանցման բաժինը: Մի դեպք պատմեմ, ես Վահրամ Փափազյանի հետ շատ մտերիմ էի: Գալիս էր մեզ մոտ, որպեսզի Մեծ Բրիտանիայի վիզա ստանա, նա այնտեղ պետք է ներկայացում ունենար` խաղալու էր «Օթելլո»: Բայց նրան վիզա ստանալ չէր հաջողվում: Սա, իհարկե, տխուր էր, բայց մենք այդ ընթացքում իրար հետ ծիծաղում էինք, կատակներ անում և փորձում մեղմել այդ տխուր վիճակը:
«Հաղթանակի ռադիո» («Радио Победы») շարքի շրջանակում վետերանները հիշում են ամբողջ աշխարհի համար սարսափելի տարիների, 1945թ. մայիսի 9-ի լուսավոր օրվա, հետպատերազմյան կյանքի մասին: 2025-ին «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ի հետ գործակցությամբ նախագիծը վերածվել է գրքի, որտեղ հավաքված են բազմաթիվ վետերանների պատմություններ:
