Ինչպե՞ս է լուսաբանել XIX-XX դարի արտասահմանյան մամուլը Հայոց ցեղասպանությունը: Հարցին պատասխանում է պատմական գիտությունների դոկտոր Հայկ Դեմոյանի «Հայոց ցեղասպանության լուսաբանումը համաշխարհային մամուլի առաջին էջերին» պատկերազարդ գիրքը, որի շնորհանդեսը կայացավ այսօր՝ հոկտեմբերի 17-ին:
Հավաքածուն համոզիչ ներկայացնում է մարդկության և քաղաքակրթության դեմ թուրքական հանցագործությունների իրական պատկերը, որը մշտապես եղել է համաշխարհային մամուլի ուշադրության կենտրոնում: Գրքում ներառված են անգլիական, ֆրանսիական, ամերիկյան, իտալական, ռուսական, ավստրիական, չեխական, գերմանական և նորվեգական մամուլի նյութերը:
«Այս պատկերներն Օսմանյան Թուրքիայի անձնագրերն են: Եվ մերօրյա Թուրքիան, և դրա ղեկավարությունն ընդամենը մեկ հնարավորություն ունեն՝ ընդունել Օսմանյան կայսրության այս անձնագրավորումը, կամ ձեռնպահ մնալ ու երբեք չխոսել արդար հիշողության մասին»,- շնորհանդեսին հայտարարեց հեղինակը՝ նշելով, որ համաշխարհային մամուլի էջերին պատկերված այդ տեսարանները հայ ժողովուրդը և աշխարհը դեռևս հարյուր տարի առաջ են տեսել, սակայն այսօր էլ պատկերը նույնն է. նույն ոճն է, նույն պայթյունը, նույն Դեր Զորի հայկական եկեղեցու ավերումը:
Գրքի ստեղծման գաղափարը ծագել է 6 տարի առաջ: Այս ամբողջ ընթացում թանգարանն ու անձամբ Դեմոյանը զբաղվել են թերթերի հավաքչությամբ, եղել են նաև նվիրատվություններ:
«Գաղափարը հետևյալն էր՝ օգտագործել այն ժամանակվա թերթերի առաջին էջերի պատկերագրությունը, որպեսզի ներկայացվի Ցեղասպանության բոլոր դրվագները՝ լինի դա լուսանկարների տեսքով, թե թերթի նկարչի երևակայության արդյունք»:
Եզրափակելով խոսքը՝ ՀՑԹԻ տնօրեննազդարարեց յուրահատուկ, խորհրդանշական գործողության մեկնարկ.
«Այսուհետ Ցեղասպանության թանգարանի ցանկացած հրատարակության առաջին 3 օրինակի հասցեատերը նույնն են լինելու՝ Թուրքիայի նախագահը, վարչապետը և արտաքին գործերի նախարարը»:
Հեղինակը հենց շնորհանդեսի ընթացքում գրքի 3 օրինակ մակագրեց վերոնշյալ պաշտոնյաների անունով՝ նշելով, որ իրենք գիտեն գրքերը տեղ հասցնելու ճանապարհը: Նա վստահություն հայտնեց, որ թուրքական այս 3 գերատեսչության շենքերում շուտով հատուկ անկյուն է ձևավորվելու, որտեղ կուտակվելու են Ցեղասպանության անհերքելի ապացույցներն ու իրենց ուղարկված գրքերը:
Գիրքը պատրաստված է երկու լեզվով` հայերեն և անգլերեն: Հրատարակությունը հնարավոր է դարձել «Ամերիա» ընկերությունների խմբի աջակցությամբ:
«Սա մեր երախտագիտության խոսքն է այն երկրներին, մարդկանց, ովքեր օգնել են հայերին: Մեր խմբի համար գրքի հրատարակմանն աջակցելը հուզումնալից, բովանդակային, պատվո հարց է: Արդեն երրորդ անգամ ենք գործակցում Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի հետ, երրորդ գրքի հրատարակությունն ենք ֆինանսավորում, և հպարտ ենք այս գործակցությամբ»,- նշեց «Ամերիա» ընկերությունների խմբի զարգացման գծով տնօրեն Տիգրան Ջրբաշյանը:
ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար, Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումների համակարգող Վիգեն Սարգսյանն էլ վստահություն հայտնեց, որ այսուհետ պատմության հետ առերեսվել ցանկացող մարդ կարող է դա անել պարզապես թերթելով այս գրքի էջերը, ծանոթանալով Ցեղասպանության մասին հոդվածներին, այն էլ ոչ թե հայկական մամուլի էջերից, այլ՝ միջազգային:
«Այս գիրքը կարևոր քայլ է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ մեր նախապատրաստական աշխատանքներում»,- նշեց նա:
ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատողՀարություն Մարությանն էլ կարևորեց, որ Եվրոպական մամուլի առաջին էջերի այս հավաքածուն ապացուցում է՝ աշխարհում տեղյակ են եղել հայ ժողովրդի դեմ կատարվող ոճրագործության մասին:
«Ամեն պետություն արձագանքել է այն չափով, որքանով կարողացել է, որքանով դա համապատասխանել է տվյալ պետության շահերին»,- ասաց նա՝ նշելով, որ հավաքածուն ստեղծվել է տարիների աշխատանքի արդյունքում, մեծագույն սիրով ու նվիրմամբ:
Հայոց ցեղասպանությանն առնչվող հարյուրավոր գիտական ու փաստական աշխատություններ ու գրքեր են հրատարակվել աշխարհի տարբեր անկյուններում տարբեր ազգի գիտնականների կողմից: Մի ամբողջ գրադարան կարող են կազմել գեղարվեստական գրականության անդրադարձները` տարբեր ժանրային իրացումներով:
