LA Times. Հայ-թուրքական Արձանագրությունների ձախողումը ավերիչ իրադարձությունների շարքի պատճառ կդառնա

5 փետրվարի 2010 - 18:34 AMT

PanARMENIAN.Net -
Հայաստանն ու Թուրքիան հաշտության հասնելու եւ առաջ շարժվելու հնարավորություն ունեն կամ էլ կարող են շարունակել համառություն ցուցաբերել, ինչի արդյունքում թե իրենք, եւ թե ողջ տարածաշրջանը վատթար վիճակում կմնա: Այդ մասին ասվում է Los-Angeles Times ամերիկյան թերթի «Հայաստան եւ Թուրքիա. հաշտությունը փրկության կարիք ունի» խորագրով հոդվածում:

Ինչպես գրում է հրատարակությունը, այս տարվա հունվարին Թուրքիան վախի նշաններ ցույց տվեց` մերժելով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին Արձանագրությունների վերաբերյալ Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի որոշումը: Հոդվածի հեղինակի կարծիքով, Թուրքիան ստորագրեց Արձանագրությունները, որպեսզի կանխի Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ԱՄՆ Կոնգրեսի եւ վարչակազմի կողմից, սակայն Անկարան զարմացավ ինչպես Թուրքիայի ներսում, այնպես էլ Ադրբեջանում ծագած դիմադրությունից:

«Հայ-թուրքական Արձանագրությունների ձախողումը ավերիչ իրադարձությունների շարքի պատճառ կդառնա: Դրանից վրդովված ԱՄՆ Կոնգրեսը կարող է առաջ տանել Ցեղասպանության բանաձեւը, ինչը ինչը հակաամերիկյան արձագանք կառաջացնի Թուրքիայում: Բացի դրանից, Ղարաբաղի շուրջ արդեն իսկ խախտված խաղաղ գործընթացը, որը Հարավային Կովկասում խաղաղության հաստատմանը խանգարող հիմնական խնդիրն է, խիստ կտուժի»,- նշվում է հոդվածում:

Մարտի 4-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների գծով կոմիտեում տեղի կունենա Հայոց ցեղասպանության մասին 252 բանաձեւի վերաբերյալ քվեարկությունը:

Հայոց ցեղասպանության ճանաչման մասին բանաձեւը ներկայացվել է ԱՄՆ 110-րդ գումարման Կոնգրեսում 2007թ. հունվարի 31-ին Կալիֆորնիայից ընտրված դեմոկրատ-կոնգրեսական Ադամ Շիֆի կողմից: Հոկտեմբերի 10-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին գործերի հանձնաժողովը 27 «կողմ» եւ 21 «դեմ» ձայների հարաբերակցությամբ հավանություն տվեց թիվ 106 բանաձեւին, սակայն Ջորջ Բուշի վարչակազմը վետո դրեց Պալատում եւ Սենատում կայանալիք ամբողջական քվեարկության վրա:

2009թ. բանաձեւը կրկին ներկայացվեց Կոնգրեսում Ադամ Շիֆի եւ Մարկ Քըրքի կողմից: Ներկայումս թիվ 252 բանաձեւն արդեն 134 կողմնակից ունի Ներկայացուցիչների պալատում: Նմանատիպ բանաձեւ է ներկայացվել նաեւ Սենատում:

Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին Արձանագրությունները ստորագրվել են 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում: Արձանագրությունները ստորագրել են Հայաստանի եւ Թուրքիայի ԱԳ նախարարներ Էդվարդ Նալբանդյանը եւ Ահմեդ Դավութօղլուն` Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի եւ Շվեյցարիայի ԱԳՆ ղեկավարների ներկայությամբ: Շվեյցարիան որպես միջնորդ է հանդես գալիս հայ-թուրքական բանակցություններում 2007թ. ի վեր: Ըստ փաստաթղթերի, երկրների միջեւ պետք է հաստատվեն դիվանագիտական հարաբերություններ եւ պետք է բացվի 1993թ. ի վեր փակ հայ-թուրքական սահմանը: Հունվարի 12-ին Հայաստանի Սահմանադրական դատարանն Արձանագրությունները Հայաստանի Սահմանադրությանը համապատասխան ճանաչեց: ՍԴ որոշման մեջ Արձանագրությունների վերաբերյալ ոչ մի նախապայմաններ չկան, քանի որ դա հակասում է վճռի կայացման սահմանված կանոնին: ՍԴ վճիռը հայտնում է. հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ Արձանագրությունները համապատասխանում են ՀՀ Սահմանադրությանն ու Հայաստանի Անկախության մասին հռչակագրին:

Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարությունը պաշտոնապես մեկնաբանել է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին Արձանագրությունների վերաբերյալ Հայաստանի Սահմանադրական Դատարանի որոշումը: Ինչպես ասվում է Թուրքիայի ԱԳՆ կայքում տեղակայված հաղորդագրության մեջ, ՀՀ ՍԴ որոշման հիմնավորումը նախապայմաններ եւ սահմանափակող դրույթներ է պարունակում, որոնք հակասում են Արձանագրությունների տառին ու ոգուն:

«2010 թվականի հունվարի 12-ին Հայաստանի ՍԴ-ն երկրի Սահմանադրությանը համապատասխան ճանաչեց 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում ստորագրված Արձանագրությունները: ՍԴ որոշումը հրապարակվել է սեղմ տեքստով: Այդ որոշումը խարխլում է Արձանագրությունների շուրջ բանակցությունների էությունը, ինչպես նաեւ հիմնական նպատակները: Նման մոտեցումը չի կարող ընդունվել մեր կողմից»,- ասվում է Թուրքիայի ԱԳՆ հայտարարության մեջ:

Հաղորդագրության մեջ ասվում է, որ Թուրքիան, ըստ ստանձնած պարտավորությունների, հավատարիմ է մնում Արձանագրությունների դրույթներին եւ նույնն ակնկալում է հայկական կողմից: