XIX դարասկզբին Հայաստանի արևելյան մասն ընդգրկվում է Ռուսական կայսրության կազմում և շրջանառության մեջ են դրվում Ռուսական կայսրության դրամանիշերը: Առաջին անգամ Հայաստանում շրջանառվում են թղթե դրամանիշեր: Մոտ 100 տարի՝ մինչև 1917 թվականը, շրջանառության մեջ էին Ռուսաստանի կայսերական, այդ թվում Ալեքսանդր Առաջինի, Նիկոլայ Առաջինի, Ալեքսանդր Երկրորդի, Ալեքսանդր Երրորդի և Նիկոլայ Երկրորդի թղթադրամները:

Հայաստանում մոնղոլ տիրակալներ Հուլավույանների տիրապետությունից հետո երկար ժամանակով իշխանությունն անցավ տարբեր մահմեդական տոհմերին: Հուլավույաններին փոխարինելու եկած տոհմերից մեկը Ջելաիրյաններինն էր: Ըստ որոշ տվյալների, Ջելաիրյանները սերում էին մոնղոլական տոհմերից, որոնք եկել էին Հուլավույանների հետ: Նրանց իշխանությունը տևեց մինչև XV դարի 30-ական թվականները: Լենկթեմուրի գլխավորած հրոսակներն ավերեցին ու թալանեցին Հայաստանի տարածքը: Թեմուրականների ցեղը հավակնում էր, որ սերում է Չինգիս խանից, դա վերջին խոշոր մոնղոլական տոհմն էր, որը սերում էր տափաստանային քոչվորներից: Նվաճողների դաժանությունը սահման չուներ:

14-րդ դարի վերջին քառորդից, երբ Կիլիկյան թագավորությունը նվաճեցին եգիպտացի մամլուքները, հայկական դրամների հատումը երկարատև ժամանակով ընդհատվեց

Օգտվելով առիթից, երբ 9-րդ դարի վերջում Արաբական խալիֆայության կենտրոնական իշխանությունը թուլանում է, Հայաստանում հաստատվում է Բագրատունիների նոր արքայատոհմը (885-1045 թթ.): Բագրատունիների տիրակալները նոր մայրաքաղաք են հռչակում Անին: Այդ շրջանում Հայաստանում զարգանում է մշակույթը, ընդլայնվում է առևտուրը, ինտենսիվ զարգանում են արհեստները, արվեստը, ճարտարապետությունը:

III դարի առաջին կեսում Պարթևական թագավորության անկումից հետո իշխանության է գալիս Սասանյանների նոր տոհմը: Սասանյանների մետաղադրամները լայն շրջանառություն են ունեցել Հայաստանի տարածքում: Դրանք շատ հետաքրքիր են և, ի տարբերություն պարթևական դրամների, իրենցից ներկայացնում են միանգամայն նոր դրամի տիպ՝ թե պատկերագրությամբ, թե ձևավորմամբ, թե ոճով և թե չափսերով:

Արտաշեսյանների արքայատոհմի անկումից հետո Հայաստանում բավականին ծանր իրավիճակ էր՝ երկիրը կռվախնձոր դարձավ Հռոմի ու Պարթևստանի միջև: Երկու պետությունների միջև կնքված համաձայնությամբ, Հայաստանում նոր արքայատոհմ հաստատվեց՝ հայոց գահին բարձրացավ պարթևական Արշակունիների արքայական տան ներկայացուցիչը: Արշակունիները գահակալեցին Հայաստանում 66 - 428 թթ.:

Անտիկ դարաշրջանում, հենց որ տիրակալը գահ էր բարձրանում, առաջին հերթին ձեռնամուխ էր լինում իր դիմապատկերով մետաղադրամների հատմանը: Հաշվի առնելով այդ ժամանակաշրջանի հաղորդակցության հնարավորությունները, դրամահատումը հսկայական քարոզչական դեր էր կատարում՝ նպաստելով տիրակալի ճանաչմանն ու մեծարմանը:

Հայկական մետաղադրամների պատմությունը հարուստ է, բազմազան ու հետաքրքիր: Կարելի է վստահորեն ասել, որ կան քիչ ազգեր, որոնք ունեն այդքան հին դրամահատության պատմություն: Հատկանշական է, որ իր աշխարհագրական դիրքով պատմական Հայաստանը գտնվում էր այն տարածքի անմիջական հարևանությամբ, որտեղ անտիկ աշխարհում առաջին անգամ հատվել են մետաղադրամներ:

Նոյեմբերի 22-ին կնշվի Հայաստանի ազգային արժույթի՝ դրամի, 20-ամյակը