Անկարայում քննարկվելու է Հայոց ցեղասպանության հարցը

2 ապրիլի 2010 - 11:26 AMT

PanARMENIAN.Net - Ապրիլի 24-25-ն Անկարայում տեղի է ունենալու Հայոց ցեղասպանության մասին խորհրդաժողով «1915` նախապատմական եւ հետպատմական շրջան. ժխտում եւ առճակատում» անվանումով: Խորհրդաժողովի կազմակերպիչն է Անկարայում «Մտքի ազատության նախաձեռնությունը» (AFTI): Խորհրդաժողովի ընթացքում քննարկվելու են ոչ միան պատմական հարցեր, այլ նաեւ ունեցվածքի բռնագրավման դիմաց հայերին պատճառած վնասը փոխհատուցելու հարցը:

Մասնակիցներն են հրատարակիչ Ռագիպ Զարաքոլուն, պատմաբան Ռեջեփ Մարասլին, գրող Սաիթ Չեթինօղլուն, ինչպես նաեւ գիտնական-պատմաբաններ ԱՄՆ-ից:

Գիտաժողովը նվիրված է Հրանտ Դինքի հիշատակին: Չորս նստաշրջանի ընթացքում շոշափվելու են Հայոց ցեղասպանության հարցը պատմական հեռանկարում, ժխտման պաշտոնական գաղափարախոսությունը «Միավորում եւ զարգացում» կուսակցությունից մինչեւ քեմալիզմ, տնտեսության թուրքացում եւ հայկական ունեցվածքի բռնագրավում հարցերը: Խորհրդաժողովի մասնակիցները փորձելու են պատասխանել այն հարցին, թե ինչ պետք է անել եւ ինչպես վերոհիշյալ հարցերում, գրում է The Armenian Weekly-ն:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: