Մորնինգսթար. ԱՄՆ և Ադրբեջանի հարաբերությունների վիճակն «անմխիթար է»

PanARMENIAN.Net - ԱՄՆ Կոնգրեսի Հելսինկյան հանձնաժողովը, որը հետևում է մարդու իրավունքներին ու միջազգային գործակցությանը 57 երկրում, նոյեմբերի 5-ին հատուկ լսումներ է անցկացրել Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակի վերաբերյալ:

«Օրենքի գերակայությունն ու քաղաքացիական հասարակությունն Ադրբեջանում» խորագրով միջոցառումը կենտրոնացել էր այն խնդրի վրա, թե ինչպես է Ադրբեջանի կառավարությունն օգտագործում իր իրավական համակարգը կառավարության քննադատներին հետապնդելու ու ձերբակալելու համար:

Քննարկմանը մասնակցել է նաև Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան Ռիչարդ Մորնինգսթարը, որն այժմ Վաշինգտոնում Գլոբալ էներգետիկ կենտրոնի տնօրենն է: Մասնակիցների թվում էին նաև Միջազգային ոչ առևտրային կենտրոնի փոխնախագահ Նատալյա Բուրժեյլոն, դատապարտված իրավապաշտպաններ Լեյլա և Յունուս Արիֆների դուստրը` Դինարա Յունուսը, կոնգրեսական Ռոբերտ Ադերհոլթը:

Ռիչարդ Մորնինգսթարը զարմանալի է համարել պաշտոնական Բաքվի տրամաբանությունն ու քաղաքականությունը: «Ուղղակի չեմ հասկանում, թե ինչ է ստանում Ադրբեջանի կառավարությունն այս բոլոր հետապնդումներից: Ինչ է դա տալիս Արևմուտքի հետ հարաբերությունները բարդացնելուց բացի»,-ասել է նա:

Մորնինգսթարը ժողովրդավարությունն ու մարդու իրավունքներն է համարել այն հարցերը, որոնք լրջորեն վատթարացրել են Բաքվի հարաբերությունները Վաշինգտոնի հետ, երբ նա դեռ դեսպան էր: Երկկողմ հարաբերությունների մակարդակը նա անվանել է «անմխիթար», չնայած «ընդհանուր ռազմավարական շահերի առկայությանը»: 2 հիմնական գործոնը, որ հարկավոր են Վաշինգտոնի հետ հարաբերությունների բարելավման համար, մարդու իրավունքների հարցերն են, որոնց վիճակը կտրուկ վատթարացավ 2013-ի նախագահական ընտրություններից հետո, և առաջընթացի բացակայությունը ղարաբաղյան կարգավորման հասրում:

«Բաքուն կարծում է, որ ԱՄՆ-ն պետք է վճռական քայլերի դիմի խաղաղ գործընթացն առաջ մղելու համար»«-ասել է նա: Ըստ նրա, Վաշինգտոնի համար Ադրբեջանը «նախկինի պես կարևոր է», թեև Բաքուն պետք է խոստովանի, որ ԱՄՆ վերաբերմունքը մարդու իրավունքների ոլորտին անփոփոխ է մնում: Բաքուն պետք է կոնկրետ քայլեր կատարի այս ոլորտում:

Դիմելով ներկաներին` Դինարա Յունուսն ասել է, որ իր ծնողներին պատժում են իրավապաշտպան գործունեության համար: «Ես չեմ ուզում հաջորդ այցիս ժամանակ ասել, թե նրանք մահացել են: Մայրս շատ հիվանդ է, իսկ հայրս մեկուսարանում է պահվում, չնայած երկու հիպերտոնիկ կրիզ է տարել: Ես շատ եմ վախենում նրանց համար»,-ասել է նա:

Նատալյա Բուժեյլոն իր հերթին արձանագրել է, որ քաղաքացիական ազատություններն Ադրբեջանում կտրուկ վատթարացել են վերջին տարիներին: Ադրբեջանն աշխարհի միակ երկիրն է, որտեղ օտարեկրյա կազմակերպությունը պետք է 3 անգամ գրանցվի: Ես չգիտեմ ոչ մի օտարերկրյա կազմակեպրություն, որը գրանցված լինի Ադրբեջանում 2009-ից հետո»,-ասել է նա, հայտնում է Contact.az-ը:

Օգոստոսի 13-ին Բաքվի ծանր հանցագործությունների դատարանն իրավապաշտպան Լեյլա Յունուսին դատապարտել է 8,5 տարվա ազատազրկման, իսկ նրա ամուսնուն՝ Արիֆ Յունուսին՝ 7 տարվա ազատազրկման՝ ունեցվածքի, այդ թվում՝ անշարժ գույքի բռնագրավմամբ։ Արիֆ Յունուսը մեղավոր է ճանաչվել ադրբեջանական Քրեական օրենսգրքի 178.3.2 հոդվածով (խարդախություն, որի հետևանքով խոշոր չափի վնաս է հասցվել)։ Լեյլա Յունուսը մեղավոր է ճանաչվել նույն հոդվածով, ինչպես նաև ապօրինի ձեռնարկատիրության, հարկերը վճարելուց խուսափելու, փաստաթղթեր կեղծելու մեղադրանքներով:

Ավելի վաղ Յունուսների դատավճիռն իր հայտարարության մեջ խիստ քննադատել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղարությունն ու պահանջել անհապաղ ազատ արձակել նրանց: Ըստ Պետքարտուղարության՝ Մեղադրանքը բացառապես կապ ունի նրանց իրավապաշտպան գործունեության և տարածաշրջանում լարվածության թուլացման ու վստահության կամուրջներ կառուցելու վերաբերյալ խաղաղարար ծրագրերին նրանց մասնակցության հետ Կառույցը նաև անհանգտացած է դատական գործընթացի ժամանակ թույլ տրված խախտումներով, և հատկապես՝ իրավապաշտպանների առողջությամբ:

Բազմաթիվ միջազգային կառույցների կողմից Ադրբեջանը վերջին տարիներին արժանացել է պարբերաբար կրկնվող քննադատությանը ավելի քան 100 լրագրողի, մարդու իրավունքների պաշտպանների, ընդդիմության անդամների և ժողովրդավարության համար պայքարող երիտասարդ ակտիվիստների վրա հարձակումներ կատարելու, ձերբակալելու, բանտարկելու և կտտանքների ենթարկելու համար: