Ի՞նչ կտա շախմատի ուսուցումը դպրոցականներին Հայաստանում

PanARMENIAN.Net - Հոգեբան Ռուբեն Աղուզումցյանն աշխատել է այն մանկավարժների հետ, ովքեր այսօր արդեն դասավանդում են հանրապետության տարբեր դպրոցներում, նա ղեկավարել էհոգեբանների այն խումբը, որը պատրաստել է «Շամատի դասավանդման հոգեբանական ձեռնարկը»:

Աղուզումցյանը պատմում է, որ կատարվել է բազմակողմանի ուսումնասիրություն գիտական գրականության մեջ, թե ինչպիսի ազդեցություն է ունենում շախմատը երեխաների վրա, որից հետո էլ ընդունվել է որոշում՝ շախմատը դարձնել պարտադիր առարկա:

«Շախմատի ներդրումը շախմատիստ պատրաստելու նպատակ չի հետապնդում։ Այն որպես ինտելեկտուալ խաղ զարգացնում է երեխաների մտածողությունը և ինտելեկտը, մի շարք հոգեկան հատկություններ, ինչպիսիք են կամքը, համագործակցությունը, պայքարելը, սովորեցնում է ժամանակի ընթացքում նստել։ Եթե այլ առարկաները պետք է վերածել խաղի, որպեսզի երեխաների համար հետաքրքիր և մատչելի դառնան, ապա շախմատը արդեն իսկ խաղ է»,- նշում է հոգեբանը:

Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի փոխնախագահ և շախմատի ակադեմիայի տնօրեն Սմբատ Լպուտյանը նշում է, որ հանրապետության բոլոր հանրակրթական դպրոցներն ապահովված են մասնագետներով, որոնք անցել են հատուկ դասընթացներ, վերապատրաստվել են ու իրավունք ստացել դասավանդելու առարկան:

Շախմատ առարկայի համար հատկացվել են առանձին դասասենյակներ: Բոլոր դպրոցները ապահովված են դասավանդման համար անհրաժեշտ պարագաներով` շախմատի խաղասեղաններ, աթոռներ, ժամացույցներ, ցուցադրական խաղատախտակներ:

«4-5 ամիսների ընթացքում տարբեր մասնագետներ մեկնել են Հայաստանի բոլոր մարզերը, կատարել են նախապատրաստական դասընթացներ: Քննություն հանձնելուց հետո ուսուցիչներն իրավունք են ստացել երեք տարի ժամկետով դասավանդելու առարկան: Երեք տարուց հետո նրանք կրկին պետք է անցնեն համապատասխան որակավորում: Ընդհանուր առմամբ ընտրվել է 1219 մասնագետ»,- նշել է Լպուտյանը:

Գրոսմայստերը նշում է, որ ամենայն հավանականությամբ մյուս տարիների ընթացքում շախմատ առարկան կդասավանդվի նաև 3-րդ և 4-րդ դասարաններում:

Լպուտյանը համոզված է, որ շախմատը հնարավորություն է տալիս խաղի միջոցով կենտրոնացնելու երեխայի միտքը: «5 – 6 տարեկանից երեխան արդեն լավ ընկալում է շախմատի կանոնները: Շախմատն արդար խաղ է ու ցանկացած մարդու տալիս է արդարության զգացում, ստեղծագործելու ձիրք և ճիշտ տրամաբանություն: Այն բոլորի մեջ էլ սերմանում է սառը դատողություն, համբերատարություն, սովորեցնում է հաղթել, բայց միևնույն ժամանակ էլ պատրաստ լինել պարտությանը: Համոզված եմ, որ այս նախաձեռնությունը մեծ օգուտ է տալու հայ երեխաների մտավոր ունակությունների զարգացմանը»:

Նշենք, որ հանրակրթական դպրոցներում շախմատի ուսուցումն ապահովելու նպատակով, ՀՀ պետական բյուջեից հատկացվել է 900 մլն դրամ:

Գրքերի հեղինակը շախմատի անվանի մարզիչ Համլետ Թումանյանն է: Հեղինակն ուսումնասիրել է թե միջազգային փորձը և թե հայկական շախմատի ձեռքբերումները: Ֆեդերացիայի փոխնախագահը նշում է, որ Թումանյանը մարզչական մեծ փորձ ունի, տարիների ընթացքում աշխատել է տարբեր չեմպիոնների ու նաև կրտսեր տարիքի շախմատիստների հետ և իմի բերելով այս ամենը, ստեղծել է երեխաներին մատչելի, բայց միևնույն ժամանակ շատ հագեցած ու լավ դասագիրք. «Գրքի ցանկացած հանձնարարություն ու խնդիր ճիշտ է ընկալվում երեխայի կողմից: Համոզված եմ, որ այլ երկրներ, որոնք ևս կցանկանան շախմատը դարձնել դպրոցական առարկա, անպայման կօգտվեն Թումանյանի գրքից»:

Հայաստանյան դպրոցներին արդեն վաղուց բաժանվել են «Շախմատ» առարկայի դասագրքերը աշխատանքնային տետրեր, ուսուցչի ձեռնարկներ և գործնական աշխատանքների հավաքածուներ: Աշակերտները գնահատվում են 10-բալանոց համակարգով, և առարկան դասավանդվում է շաբաթական երկու անգամ:

Հայաստանն աշխարհում առաջին երկիրն է, որտեղ հանրակրթական բոլոր դպրոցներում դասավանդվում է շախմատ առարկան: Այն անցկացվում է շաբաթական 2 ժամ, որից մեկ ժամը վերցվել է ֆիզկուլտուրա առարկայից: Երևան ժամանած ՖԻԴԵ-ի նախագահ Կիրսան Իլյումժինովը ողջունեց Հայաստանի նման դիրքորոշումը և հույս հայտնեց, որ այլ երկրներում ևս վաղ թե ուշ շախմատը կդառնա պետության կողմից խրախուսվող առարկա և կընդգրկվի դպրոցական ծրագրում:

Պրոֆեսիոնալ շախմատիստ Շուշաննա Սարգսյանը շարունակում է ելույթ ունենալ թե Հայաստանի առաջնություններում և թե միջազգային տարբեր մրցաշարերում: Նա նույնպես անցել է որակավորման դասընթացներ և այսօր նաև դասավանդում է Երևանի Լևոն Շանթի անվան N 4 դպրոցում:

«Աշխատելով երեխաների հետ` ես համոզվեցի, որ նրանք շատ արագ են ընկալում հանձնարարությունները: Գիրքն էլ, տետրերն էլ շատ լավ են կազմված, և երեխաների համար դժվարություններ չեն առաջանում: Ես 8 տարեկանում արդեն մասնակցում էի պատանիների Եվրոպայի առաջնությանը, և ինչպես ես եմ հասկացել ու ընկալել շախմատը, այնպես էլ փորձում եմ բացատրել իմ աշակերտներին»,- նշում է Սարգսյանը:

Շախմատիստուհին ավելացնում է, որ շախմատը ոչ մի դեպքում չի կարող բացասական ազդեցություն ունենալ մարդու վրա. «Այն երեխան կամ երիտասարդը, ով շախմատ է պարապում, շատ ավելի կազմակերպված և արագ է կողմնորոշվում տարբեր իրավիճակներում: Կարևոր չէ, թե այս երեխաներից քանիսը կդառնան շախմատիստ, կարևորը, որ նրանք ունենան այս հատկությունները»:

«Բացասական ոչինչ չկա, շախմատը պետք չէ տարբերակել մնացած առարկաներից: Ինչպես և մնացած առարկաների դեպքում, շախմատի դասերին ևս ուսուցիչները պետք է համապատասխան մոտեցում ցուցաբերեն, որպեսզի հասնեն իրենց նպատակին»,- ավելացնում է Աղուզունցյանը:

«Շախմատը բոլորի համար հասանելի խաղ չէ ու պետք չէ ստիպել ինչ-որ մեկին սիրել ու խաղալ: Պարզապես հետաքրքիր լուծումների միջոցով կարող ես հասնել նրան, որ երեխան գոնե տիրապետի տարրական քայլերի և կարողանա կողմնորոշվել տարբեր իրավիճակներում» , - սա էլ Շուշաննա Սարգսյանի կարծիքն է: