Թուրքիայի համար ավելի լավ է լինել տարածաշրջանային առաջատար, քան Եվրամիության անդամ

Հայ համայնքի դիրքորոշումն այդ հարցում ճիշտ է, նա չի կարող ազդել իրադարձությունների ընթացքի վրա, բայց նա պարտավոր է իր տեսակետը հայտնել:Հայաստանի մասնակցությունը Լիբանանի խաղաղապահ ործողություններին լրիվ բնական կլիներ: Դա կբարձրացնի երկրի հեղինակությունը, Լիբանանի հայ համայնքը իրեն ավելի պաշտպանված կզա, եւ վերջապես, դա Հայաստանին քաղաքական դիվիդենտներ կբերեր Արեւմուտքի կողմից: Միեւնույն ժամանակ, ՄԱԿ ԱԽ-ի ոչ մի բանաձեւ չի իրականացվել եւ 1701 բանաձեւին նույն ճակատաիրն է սպասվում: Դրա իրաործումը պարզաեպս անիրական է: Այնտեղ ասվում է, որ լիբանանյան բանակը պետք է զինաթափ անի «Հեզբոլահին»: Բանը նրանում է, որ լիբանանյան բանակ ոյություն չունի, այն շատ փոքր է եւ վատ է զինված: Պարզապես րոհայինները կմտնեն լիբանանյան բանակ, եւ դրանով ամեն բան կավարտվի: Իսկ ինչ վերաբերում է Թուրքիային, ապա նա այսօր Մերձավոր Արեւելքի առաջատարը դառնալու հնարավորություն ունի: Ռեջեփ Էրդողանի իսլամական կուսակցության` իշխանության լուխ ալուց հետո իսլամական աշխարհը Թուրքիային սկսեց որպես յուրային ընդունել: Խաղաղապահների մասնակցությունը ցույց կտա, որ Թուրքիան իրոք տարածաշրջանի առաջատարն է, քանի որ դա կլինի միակ մահմեդական երկիրը, որը կոնտինենտ է ուղարկել Լիբանան:

Լիբանանյան իրադարձությունները կարող են նշանակալից դառնալ տարածաշրջանի համար, Լիբանանը փորձադաշտ է, որտեղ մշակվում են Մերձավոր Արեւելքի համար նախատեսված որոշ օրինակներ: Հենց Լիբանանում առաջին անամ իսլամսիտները սկսեցին պատերազմ վարել պետությունների դեմ, Լիբանանում ԱՄՆ-ը առաջին անամ փորձարկեցին ճշրիտ հարվածները, Ռաֆիկ Հարիրիի սպանությունից հետո, Արեւմուտքի օնությամբ իրաործվեց «մայրու հեղափոխությունը»: Այնպես որ, կարելի է Վրաստանի հետ զուահեռներ տանել, որին փորձում են դարձնել «օրինակելի ժողովրդավարության» ցուցանակ: Նույնը Իրաքի դեպքում: 2006 թվականի հոկտեմբերի 11-ին օրենք է ընունվել Իրաքի դաշնային կառուցվածքի վերաբերյալ: Գործնականում դա նշանակում է, որ Քրդական ինքնավարությունը իրավական հիմք է ստանում` դրանից բխող բոլոր հետեւանքներով: Դաշնային Իրաքը քայլ է դեպի Քրդստանի անկախություն, որը փոխում է տարածաշրջանի ողջ պատկերը: Սակայն ես պետք է ընդծեմ, որ Իրաքն ու Վրաստանը ժողովրդավարության արմատավորման քրեստոմատիական օրինակներ են: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա, Մանուկյանի կարծիքով, լինելով աշխարհիկ պետություն, Ադրբեջանը, այնուամենայնիվ, դանդաղ քայլերով դառնում է իսլամական: Ադրբեջանի իշխանությունները փորձում են երկրի իսլամականացումը կառավարելի դարձնել: Սակայն մզկիթների եւ աղոթարանների թիվը նալով ավելի ու ավելի է աճում: Իսլամականացման տենդենցը տարածաշրջանում Թուրքիային եւս չի շրջանցել: Նա այժմ ավելի հանիստ կվերաբերվի Եվրոպայի մերժմանը: Այս երկրի համար ավելի լավ է լինել տարածաշրջանային առաջնորդ, քան Եվրամիության անդամ: Ի դեպ, Թուրքիայում կատարվել է աղափարախոսության փոփոխություն. Քեմալ Աթաթուրքի «Առա'ջ, դեպի Եվրոպա» նշանաբանի փոխարեն այսօր ավելի արդիական է Ռեջեփ Էրդողանի «վերադարձ դեպի Արեւելք» կոչը:

Հայաստանը, այնուամենայնիվ, մերձավորարեւլյան երկիր է: Պետք չէ մոռանալ, որ ներկայիս Հայաստանը հանդիսանում է ընդամենը այն Հայաստանի հյուսիսային ծայրամասը, որը տեղակայված է հենց Մերձավոր Արեւելքում: Մեր արտաքին քաղաքականությունը արաբամետ է եւ դա ճիշտ է: Հայաստանը միակ քրիստոնյա երկիրն է, որը դիտորդի կարավիճակ է ստացել Արաբական պետությունների լիայում (ԱՊԼ). ոչ բոլոր արաբական եւ մահմեդական պետություններն են ընդունվել այդ կազմակերպություն: ԱՊԼ-ն Թուրքիայի հետ բավականին խնդրահարույց հարաբերություններ ունի, ինչը մենք կարող են մեր համար նպաստավոր դարձնել: Ցանկանում եմ նշել նաեւ քրդական ործոնը, որը ազդում է Հայաստանի եւ արաբական երկրների, մասնավորապես Սիրիայի հետ հարաբերությունների վրա: Երկու երկրների հարաբերությունների վատթարացումը տեղի ունեցավ հենց քրդերի պատճառով, որոնց թիվը Սիրիայում մեծ է: Եւ հենց այդ պատճառով Թուրքիայի եւ Սիրիայի հարաբերությունները այսօր բարձունքի վրա են: Թուրքական ործոնը Սիրիայում շատ մեծ է` նորից քրդական խնդրի պատճառով:

Լիբանանյան ճնաժամը պարզեց, որ արաբական ազային պետության աղափարը` որպես այդպիսին, անործունակ է: Արաբական պետությունները միշտ պարտվել են Իսրայելին: Իսկ «Հեզբոլլահի» նման ոչ պետական կառույցները հաղթել են դիմակայությունը:Արաբական պետությունները նույնիսկ չկարողացան ընհանուր դիրքորոշման ալ Իսրայելի դեմ պայքարում: Այդ աղափարի այլընտրանք կարող է դառնալ արաբական իսլամական պետությունը. օրինակներից է ՀԱՄԱՍ-ը: Սակայն դա տանում է տարածաշրջանի արմատականացմանը եւ կարող է ինչպես լավ, այնպես էլ վատ հետեւանքներ ունենալ: Ընհանրապես, հիմնական խաղացողները, խոսելով տարածաշրջանի մասին, նկատի ունեն Մեծ Մերձավոր Արեւելքը, որը սկսվում է Իրաքում եւ ավարտվում է Հարավային Կովկասում` ընդրկելով Իրանն ու Պարսից ծոցի երկրները: Տվյալ դեպքում, ԱՄՆ-ը եւ Արեւմուտքը սկզբից պետք է հասկացնեն բոլոր այդ երկրներին` ինչ է ժողովրդավարությունը: Սակայն Իրաքը չկարողացավ արդյունավետ օրինակ դառնալ: Ավելին, ես տնում եմ, որ արաբական երկրները ստիպված կլինեն ընտրություն կատարել ժողովրդավարության եւ կայունության միջեւ: Եւ այդ տեսանկյունից, լրիվ հասկանալի է, որ ընտրություններում կհաղթեն հենց իսլամական ուժերը: