Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի միջոցառումներ` Վիլնյուսից մինչև Հալեպ

Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի միջոցառումներ` Վիլնյուսից մինչև Հալեպ

PanARMENIAN.Net - Այս օրերին Ռումինիայի մայրաքաղաք Բուխարեստում և հայաբնակ այլ քաղաքներում անցկացվում են Մեծ Եղեռնի հիշատակի միջոցառումներ: Ոճրագործությունը դատապարտող հայտարարություններ են հնչեցվում օրենսդիր և տեղական իշխանությունների, ազգային փոքրամասնությունների կողմից: Հարյուրամյա տարելիցին ընդառաջ Հայոց ցեղասպանության թեման լայնորեն լուսաբանվում է ռումինական մամուլում:

Ապրիլի 23-ին Ռումինիայի խորհրդարանի վերին և ստորին պալատներում Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող հայտարարություններով են հանդես եկել Ռումինիայի Հայոց Միության նախագահ, սենատոր Վարուժան Ոսկանյանը և Պատգամավորների պալատի անդամ, Ազգային փոքրամասնությունների խմբի ղեկավար Վարուժան Փամբուկչյանը: Պատգամավորն իր ելույթում, վկայակոչելով միջազգային տարբեր սուբյեկտների կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը, կոչ է արել 100 ամյակի նախաշեմին համատեղել ջանքերը Թուրքիային ժխտողականության ճանապարհից դարձնելու համար: Ռումինիայի TVR1 հանրային հեռուստատեսությունն ապրիլի 24-ի երեկոյան ուղիղ եթերով մեկուկես ժամանոց հաղորդում էր նվիրել Հայոց ցեղասպանությանը:

Միաժամանակ հիշատակի ցույց է տեղի ունեցել Բուխարեստի Հեղափոխության հրապարակում, որտեղ ներկաներին իրենց խոսքն են ուղղել սենատոր Վարուժան Ոսկանյանը, Վարուժան Փամբուկչյանը, Ռումինիայի Հայոց թեմի առաջնորդ Տաթև եպիսկոպոս Հակոբյանը, Ռումինիայի հունական միության պատագավոր Դրագոշ Գաբրիել Զիսոպոլը և գրող Վարդան Առաքելյանը: Մինչև այդ՝ առավոտյան, Բուխարեստի Սբ Միքայել և Գաբրիել Հրեշտակապետաց եկեղեցում մատուցվել է հոգեհանգստի արարողություն, որին ներկա են եղել Բուխարեստում պապական պատվիրակ մոնսենյոր Ֆրանչիսկո-Խավիեր Լոզանոն, Ռումինիայի ուղղափառ, կաթոլիկ, ղպտի և հրեական կրոնական համայնքների ներկայացուցիչներ: Արարողության ավարտին ծաղկեպսակներ են դրվել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի հուշարձանին:

Եղեռնի 99-րդ տարելիցը նշվել է նաև Ռումինիայի հայաբնակ մյուս քաղաքներում: Ապրիլի 16-ին ՌՀՄ Յաշի մասնաճյուղը կազմակերպել էր Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված կոնֆերանս՝ քաղաքի համալսարանականների ակտիվ մասնակցությամբ: Բոտոշանի շրջանային գրադարանում ապրիլի 24-ից մեկնարկել է երկշաբաթյա ցուցահանդես, որտեղ ներկայացված են Ցեղասպանության թեմայով ռումինահայ Ararat հանդեսի տարբեր տարիների համարները, արխիվային փաստաթղթեր, լուսանկարներ: Կլուժի հայ համայնքի ջանքերով Տրանսիլվանիայի էթնոգրաֆիկ թանգարանում կազմակերպվել էր Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված քննարկում, որի ընթացքում թեմատիկ զեկույցներով հանդես են եկել պատմաբան Լորան Մադլին և դոկտորանտ Կլաուդիա Դարաբանը: Քննարկմանը հաջորդել է հիշատակի երեկո` ուղեկցված Ֆլաուտո Դոլչե խմբի դասական համերգով:

Բակաու քաղաքում Ռումինիայի Հայոց միության կազմակերպմամբ «Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումների շաբաթի» շրջանակում Եռագույնի հրապարակում ելույթ են ունեցել պատգամավոր Վարուժան Փամբուկչյանը և ռումին գրող Միրչա Բոստան: Քաղաքի ֆիլհարմոնիայում անցկացվելու է սիմպոզիում, որի ընթացքում զեկույցներով հանդես են գալու Վարուժան Ոսկանյանը, գրող-հրապարակախոս Պետրոս Խորասանջյանը, ռումին պրոֆեսորներ:

Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ կազմակերպվել են նաև Դանիայում և Նորվեգիայում: Օսլոյում միջոցառումը կազմակերպվել էր ՀՀ դեսպանության, Նորվեգիայում Հայ մշակութային միության և Հայ առաքելական եկեղեցական խորհրդի կողմից: ՀՀ դեսպան Հրաչյա Աղաջանյանը և հայ համայնքի ներկայացուցիչները ծաղկեպսակներ են դրել հայ ժողովրդի մեծ բարեկամ Ֆրիտյոֆ Նանսենի շիրմաքարին, որից հետո միջոցառումը շարունակվել է Սնարոյա եկեղեցում:

Իսկ Կոպենհագենում Հայոց ցեղասպանության ոգեկոչման արարողությունը տեղի է ունեցել Սբ Ստեփանոս եկեղեցու բակում գտնվող խաչքարի մոտ, որտեղ ՀՀ դեսպանության և հայ համայնքի կողմից դրվել են ծաղկեպսակներ և ծաղիկներ, կատարվել մոմավառություն: Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված հիմնական միջոցառումը կանցնի ապրիլի 26-ին Դանիայի Գյուլինգ ավանում:

Մի շարք միջոցառումներ ապրիլի 24-ին կազմակերպվել էին նաև Լիտվայում: Հայոց Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված միջոցառումների շարքը սկսվել է Լիտվայի ցեղասպանության զոհերի հուշարձանին ծաղկեպսակների տեղադրման արարողությամբ: Այնուհետև Լիտվայի ցեղասպանության և դիմադրության կենտրոնում տեղի է ունեցել Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան 40 օր» վեպի լիտվերեն հրատարակության շնորհանդեսը:

Նույն օրը երեկոյան, ՀՀ դեսպանության նախաձեռնությամբ, Լիտվայի Կաթոլիկ արքեպիսկոպոսարանն առաջին անգամ ՎիլնյուսիՍբ Պողոս Պետրոս Կաթոլիկ եկեղեցում Հայ Առաքելական եկեղեցու հետ համատեղ մատուցել են 20-րդ դարի առաջին Ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակի համար սուրբ պատարագ՝ Լիտվայում ներկայացված լյութերանական, ուղղափառ և բողոքական եկեղեցիների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:

Ի հիշատակ Հայոց ցեղասպանության զոհերի` ապրիլի 24-ի առավոտյան ՀալեպիՍբ Աստվածածին եկեղեցում մատուցվել է պատարգ և հոգեհանգստի կարգ։ Նույն օրը հայ առաքելական, կաթողիկե և ավետարանական կրոնական առաջնորդների հովանավորությամբ և հալեպահայ մշակութային միությունների կազմակերպությամբ տեղի է ունեցել ոգեկոչման հանդիսավոր միջոցառում, որին ներկա էին նաև տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչներ։

Պատարագ է մատուցվել նաև ՀռոմիՍբ Նիկողայոս հայ կաթողիկե եկեղեցում: Արարողությանը մասնակցել են կաթոլիկ, ղպտի ուղղափառ, հույն ուղղափառ և մարոնիտ կաթոլիկ եկեղեցիների ներկայացուցիչներ, դիվանագետներ, Իտալիայի օրենսդիր մարմնի ներկայացուցիչներ, իտալական հասարակության և իտալահայ համայնքի ներկայացուցիչներ:

Արարողության ավարտին եկեղեցու բակում Հայոց եղեռնի զոհերի հիշատակին տեղադրված խաչքարի մոտ Սուրբ աթոռի արևելյան եկեղեցիների միաբանության նախագահ, կարդինալ Լեոնարդո Սանդրիի և Հռոմի Քահանայապետական Լևոնյան հայ վարժարանի մեծավոր Գերհարգելի հայր Գևորգ վարդապետ Նորատունկյանը կատարել է Մեծ եղեռնի անմեղ զոհերի հոգեհանգստյան արարողություն:

Ապրիլի 24-ին Իտալիայի սենատի լիագումար նիստի ընթացքում Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ հայտարարությամբ հանդես է եկել Իտալիայի խորհրդարանում Հայաստանի հետ բարեկամության խմբի նախագահ Էմիլիա Դե Բիազին, որը Ցեղասպանության անմեղ զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելով, մասնավորապես կարևորել է ցեղասպանության ժխտողականության դեմ պայքարը` այն որակելով համամարդկային հիմնարար արժեք:

Նույն օրը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ուղերձ է տարածել Իտալիայի սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Պիեր Ֆերդինանդո Կազինին` հայտարարելով. «Մեր պատմությունը հարգելու բազում միջոցներ կան, որոնցից առաջինն է վառ պահել հիշողությունը: Այսօր, հիշելով Հայոց ցեղասպանությունը, խորապես մոտ ենք զգում մեզ հայ ժաղովրդին: Մի ցեղասպանություն, որը նորագույն պատմության ամենագորշ էջերից մեկն է: Բոլոր իտալացիները, անկախ իրենց քաղաքական, մշակութային, կրոնական հայացքներից, հայության կողքին են, որը մեծ դեր ունի մարդկության պատմության մեջ»:

ԿահիրեումՀայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները մեկնարկել են ապրիլի 23-ի երեկոյան ավանդական մոմավառությամբ և «Ցեղասպանության որբերը» ֆիլմի ցուցադրությամբ: Այնուհետև, որպես հայ ժողովրդի վերածննդի խորհրդանիշ, եգիպտահայոց թեմի առաջնորդ Աշոտ եպիսկոպոս Մնացականյանը և Եգիպտոսում ՀՀ դեսպան Արմեն Մելքոնյանը ծառ են տնկել ակումբի բակում։

Ապրիլի 24-ին Հայոց Ցեղասպանության անմեղ զոհերի հիշատակին սուրբ պատարագ է մատուցվել և հոգեհանգստյան արարողություն կատարվել Կահիրեի Սբ Գրիգոր Լուսավորիչ, Ալեքսանդրիայի Սբ Պողոս Պետրոս և Հելիոպոլիսի հայ կաթողիկե Սբ Թերեզ եկեղեցիներում: Աշոտ եպիսկոպոս Մնացականյանը և դեսպան Մելքոնյանը համայնքային կազմակերպությունների ղեկավարների և եգիպտահայ համայնքի բազմաթիվ անդամների ընկերակցությամբ ծաղկեպսակներ են դրել Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու բակում գտնվող խաչքարին:

Բելառուսի Հանրապետությունում Հայաստանի դեսպանության և Բելառուսի հայկական համայնքային կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ ապրիլի 24-ին Մինսկի Սբ Ալեքսանդր Նևսկի եկեղեցու բակում տեղադրված հայկական խաչքարի մոտ տեղի է ունեցել Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառում: Մասնակիցների առջև ելույթ են ունեցել ԲՀ-ում ՀՀ դեսպանության խորհրդական Գագիկ Հայրապետյանը և Մինսկի քաղաքային հայկական մշակութա-լուսավորչական «Հայաստան» կազմակերպության ղեկավար Գ.Եղիազարյանը:

Նույն օրը ԺնևիՍբ Հակոբ եկեղեցում մատուցվել է զոհերի հիշատակի ոգեկոչման պատարագ: Եկեղեցու բակում տեղադրված հայկական խաչքար-հուշակոթողի և Շվեյցարիայում ընդունված Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձևի հեղինակ Ժան Կլոդ Վուդրոյի հուշաքարի մոտ կազմակերպվել է մոմավառություն:

Ելույթ են ունեցել Հայ առաքելական եկեղեցու Շվեյցարիայի հայոց թեմի առաջնորդ Գուսան վարդապետ Ալճանյանը և Շվեյցարիայի հայկական միության նախագահ Նժդեհ Խաչատուրյանը: Շվեյցարիայում ՀՀ դեսպանության լիազոր նախարար և արտակարգ դեսպանորդ Սաթենիկ Աբգարյանը փոխանցել է ՀՀ դեսպան Շառլ Ազնավուրի ուղերձը, որում, մասնավորապես, նշվում էր, որ Ցեղասպանությունից 99 տարի անց անգամ չկա արդարադատություն, ճանաչում և իրավունքների վերականգնում: Արդարադատությունն անհրաժեշտ է, քանի որ ցեղասպանությունը հանցագործություն է, որ պետք է պատժվի, և միայն ճանաչման ու զոհերի իրավունքների վերականգնման մեջ են զոհերի սերունդները տեսնում իրենց զոհված նախնիների հիշատակի հարգումը:

Մեծ եղեռնի 99-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ են նախատեսվում նաև Բեռնում, Լոզանում, Ցյուրիխում, Աարաույում և այլ քաղաքներում:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Նա նաև ասել է, որ տարածաշրջանային անվտանգությունը պետք է ապահովեն տարածաշրջանի երկրները
Նա հավելել է, որ թուրքական կողմն ավարտել է Նախիջևանի և Կարսի միջև 224 կմ երկարությամբ երկաթուղային գծի կառուցումը
Փետրվարի 1-ին Միջազգային քրեական դատարանը իրավասություն է ստանալու հետաքննել Ալիևի գործողությունները
Նա նշել է, որ դիտարկում է հայկական բանակին «ոչ մահաբեր ձևաչափով» աջակցություն ցուցաբերելու հնարավորությունը, բայց կոնկրետ որոշումներ չկան
---