ՀՀ ղեկավարը՝ ՀԱՊԿ-ի լռության ու խաղաղապահների տեղակայման մասին (թարմացված) (վիդեո)

ՀՀ ղեկավարը՝ ՀԱՊԿ-ի լռության ու խաղաղապահների տեղակայման մասին (թարմացված)

PanARMENIAN.Net - Հուլիսի վերջից հայ-ադրբեջանական պետական սահմանին ծավալվող միջադեպերի ժամանակ փորձագետները նշում էին ՀԱՊԿ-ի լռությունը: Հարցին, թե ինչու ՀԱՊԿ-ն այդ ընթացքում որևէ կերպ չի արձագանքել, նախագահ Սերժ Սարգսյանը պատասխանել է, որ չի կարծում ՝ դրա անհրաժեշտությունը կար: Ըստ նրա, ՀԱՊԿ-ի գործողությունները մշտապես պայմանավորված են լինում դիմող երկրի գործողություններով:

«Իհարկե, ՀԱՊԿ-ը կարող էր արձագանքել և կարող էր սա զուտ տեխնիկական խնդիրներով պայմանավորված լինել: Որքանով տեղյակ եմ՝ ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարը մոտ ժամանակներս պիտի այցելի Հայաստան: Սա արդեն վերաբերմունք է: Այդ ընթացքում այս հարցերը նաև նրան ուղղելու հնարավորություն կլինի»,- ասել է նախագահը՝ ևս մեկ անգամ շեշտելով՝ համոզված է, որ դրա անհրաժեշտությունը չկար:

Սերժ Սարգսյանի համոզմամբ, եթե որևէ մեկը մտածում է, թե ՀԱՊԿ-ի արձագանքելու դեպքում ադրբեջանցիներն անմիջապես կդադարեցնեին գնդակոծությունները, ապա նրանք սխալվում են: «Ինչ վերաբերում է, առհասարակ, ՀԱՊԿ-ի դիրքորոշմանը, ապա այն հայտնած է 2012-ի փաստաթղթի մեջ, և այդ փաստաթուղթն իր ուժը չի կորցրել: ՀԱՊԿ-ի դիրքորոշումը միանշանակ պարզ է»:

Օգոստոսի 6-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը ՀՀ պաշտպանության նախարարը նույնպես անդրադարձել էր վերջին սրացումների համար ՀԱՊԿ-ին դիմելու և աջակցություն խնդրելուն՝ նշելով, որ դրա կարիքն առայժմ չկա:

«ՀԱՊԿ-ին կարող ենք դիմել այն ժամանակ, երբ լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ կլինեն: Այսօր Ադրբեջանի հետ մենք որևէ խնդիր չունենք»,- ասել էր նախարարն ու հավելել՝ շատ կարևոր է, որպեսզի միջազգային հանրությունը դատապարտի թափված արյան համար պատասխանատու Ադրբեջանին:

Անդրադառնալով վերջին օրերին ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում խաղաղապահների (մասնավորապես՝ ռուս) հնարավոր տեղակայման մասին խոսակցություններին, Սերժ Սարգսյանը նշել է, որ առաջին անգամ է լսում միայն ռուս խաղաղապահների մասին.

«Ընդհանրապես, Մադրիդյան սկզբունքները ենթադրում են խաղաղապահների տեղակայում շփման գծի ամբողջ երկայնքով, այսինքն` կողմերի միջև: Բայց դա այս բանակցությունների առարկան չէ և թեման չէ, որովհետև այստեղ միայն զուտ սկզբունքը պետք է քննարկվի՝ լինելո՞ւ են արդյոք խաղաղապահներ, թե՝ չէ: Կազանյան փաստաթղթում այդ դրույթը կա: Իսկ խաղաղապահ ուժերի կազմը, լիազորությունները կորոշվեն Մեծ համաձայնագրում, որը պետք է հետևի այս փաստաթուղթը ստորագրելուն:

Սեյրան Օհանյանն ավելի վաղ ևս անդրադարձել էր ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում ռուս խաղաղապահների տեղակայման մասին շրջանառվող լուրերին: Նախարար նշել էր, որ Արցախը գրեթե միակ հակամարտող գոտին է, որտեղ առանց երրորդ ուժի պահպանվում է հարաբերական զինադադարի պայմաններն ու խաղաղապահների տեղակայման կարիք այսօր չկա, քանի որ «մեր ուժերով կարող ենք լուծել բոլոր խնդիրները»։

Մադրիդյան սկզբունքները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները ներկայացրին 2007-ին: Հետագայում համանախագահ երկրների ղեկավարները մի շարք համատեղ հայտարարություններով ներկայացրել էին առաջարկների մեջ ներառված սկզբունքներն ու տարրերը: Մասնավորապես, այդ թվում են Լեռնային Ղարաբաղին միջանկյալ կարգավիճակի տրամադրումը՝ անվտանգության և ինքնակառավարման երաշխիքներով, Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղին կապող միջանցքի առկայությունը, ԼՂ վերջնական կարգավիճակի սահմանումը՝ իրավական պարտադիր ուժ ունեցող կամարտահայտության միջոցով, ներքին տեղհանվածների և փախստականների՝ իրենց նախկին բնակության վայր վերադառնալու իրավունքը, ԼՂ շրջակա տարածքների վերադարձը Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո, և խաղաղապահ գործողություն ներառող անվտանգության միջազգային երաշխիքների տրամադրումը:

Միջնորդները, ինչպես նաև ՄԽ համանախագահները, իրենց հայտարարություններում բազմիցս պնդել են, որ ներկայացված սկզբունքներն ու կարգավորման հիմնական տարրերը մշակված և մտածված են որպես մեկ ամբողջություն, և դրանցից որևէ մեկին գերակայություն տալու ցանկացած փորձ անհնարին է դարձնելու հավասարակշիռ լուծմանը հասնելը:

Հուլիսի վերջից հակառակորդի բոլոր գործողություններն աննախադեպ են 90-ականներից այս կողմ։ Կառավարության օգոստոսի 7-ի նիստին պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը զեկուցել է, որ վերջին օրերին հայկական ստորաբաժանումները կանխել են 20-ից ավելի դիվերսիա։ Նրա խոսքով, այս ամենի նպատակն է ազդել բանակցային գործընթացի վրա, ինչպես նաև ներքին լսարանի մոտ վերացնել պարտվածի հոգեբանությունը։ 2014-ի ընթացքում հակառակորդը հրադադարի ռեժիմը խախտել է մոտ 18․000 անգամ, այնինչ 2013-ի ընթացքում այդ թիվը կազմել է 13․000:

Այս տարվա ընթացքում հակառակորդը 26 դիվերսիոն հետախուզական գործողության փորձ է ձեռնարկել, որից միայն 15-ը՝ հուլիսից 25-ից՝ օգոստոսի 6-ն ընկած ժամանակահատվածում: Հակառակորդը ռազմական բնույթի աննախադեպ գործողությունների է դիմում, այդ թվում՝ հրադադարի ինտենսիվ խախտումների և խաղաղ բնակավայրերի ռմբակոծությունների, դիվերսիոն հետախուզական ակտիվ գործողությունների, ինչպես նաև ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում ու թիկունքում զորքերի տեղաշարժերի, տեղեկատվական և քարոզչական ակտիվ աշխատանքներ տանում։

Հակառակորդն օգտագործում է այնպիսի մեծ զինատեսակներ, ինչպիսիք են ձեռքի հակատանկային և հաստոցային ավտոմատ նռնականետեր, 23 միլիմետրանոց զենիթային կայանքներ, 82 միլիմետրանոց ականանետեր:

Ադրբեջանական կողմն այլ գործողությունների էլ է դիմում` մտցվել են զորանոցային վիճակներ, արձանագրվել է զինտեխնիկայի տեղաշարժ, իրականացվում է ավիացիայի և ուղաթիռների ակտիվություն, ակտիվացել են հակառակորդի անօդաչու սարքերը, տարվում է ակտիվ տեղեկատվական քարոզչություն:

Նախագահն անդրադարձել է նաև Չինարիի 32-ամյա բնակիչ Կարեն Պետրոսյանի գերի ընկնելու և գերության մեջ մահանալու փաստին՝ նշելով, որայդ մահն ադրբեջանցիների խղճին է, և դրա պատասխանատուն, իհարկե, նրանք են:

«Ռուսաստանի նախագահի ներկայությամբ Ադրբեջանի նախագահին ասացի, որ ամոթ է այդպիսի մարդկանց սպանելը: Նա ասաց՝ «մենք չենք սպանել»: Ասացի՝ մարդը՝ 31 տարեկան տղան, ինչի՞ պիտի անցներ, ինչպես ես եմ տեղեկացված՝ ոգելից խմիչքի ազդեցության տակ, ձեզ մոտ և մահանար: Ասում է՝ «դե կարող է՝ վախեցել է, մահացել է»: Բայց մենք պետք է զուսպ լինենք. պատերազմը հանաք չի, այն անլուրջ վերաբերմունք չի ընդունում: Հասկանում եմ, որ անհնար է բոլորին վերահսկել, հասկանում եմ, որ տարբեր հանգամանքներ են լինում, և դա չի արդարացնում ադրբեջանցիների գործողությունները, բայց մեր սահմանամերձ բնակավայրերի քաղաքացիները շատ լավ պետք է հասկանան, որ գործ ունեն թշնամու՝ զայրացած, գազազած թշնամու հետ»,- նշել է նախագահը:

Օգոստոսի 7-ին հայ-ադրբեջանական սահմանը հատած Կարեն Պետրոսյանը, ով Թովուզի շրջանում ձերբակալվել էր, օգոստոսի 8-ի առավոտյան «հանկարծամահ էր եղել»։ Որպես մահվան պատճառ նշվում է «սիրտ-անոթային անբավարարությունը»։

Մահվան նախօրեինԱդրբեջանի ՊՆ պաշտոնական կայքը լուսանկարներ ու տեսագրություն էր տարածել, որտեղ Կարեն Պետրոսյանին, ռազմական համազգեստ հագցրած, բռնի ուժով բերում էին Ադրբեջանի ԶՈւ Շամխորի 3-րդ բանակային կորպուսի հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Ռովշան Աքփերովի մոտ՝ փորձելով Չինարիի բնակչին որպես «դիվերսանտ» ներկայացնել։ Մինչդեռ Չինարիի գյուղապետը հայկական լրատվամիջոցների հետ զրույցում հաստատել էր, որ գերին իրենց համագյուղացին էր, քաղաքացիական անձ։

ՀԱՊԿ

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը (ՀԱՊԿ) ռազմաքաղաքական դաշինք է, որը ստեղծել են ԱՊՀ պետությունները Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագրի հիման վրա, որը ստորագրվել է 1992թ. մայիսի 15-ին: Պայմանագիրը մեխանիկորեն երկարացվում է յուրաքանչյուր հինգ տարին մեկ:

ՀԱՊԿ-ի անդամ են Հայաստանը, Բելառուսը, Ղրղզստանը, Ղազախստանը, Տաջիկստանը եւ Ռուսաստանը: Ըստ պայմանագրի մասնակից պետությունները ապահովում են իրենց անվտանգությունը հավաքական հիմքի վրա: Մասնակից պետություններից մեկի կամ մի քանիսի անվտանգության, տարածքային ամբողջականության եւ ինքնիշխանությանը սպառնալիքի առաջացման դեպքում, կամ միջազգային խաղաղությանն ու անվտանգությանը սպառնալիքի դեպքոի, մասնակից պետությունները անհապաղ գործի կդնեն համատեղ խորհրդակցությունների մեխանիզմը` դիրքրոշումները համակարգելու եւ առաջացած սպառնալիքի վերացման նպատակով:

Կազմակերպության բարձրագույն մարմինը Հավաքական անվտանգության խորհուրդն է` ՀԱԽ:
Կազմակերպության գլխավոր քարտուղարը բարձրագույն վարչական պաշտոնյան է կազմակերպությունում, որը ղեկավարում է քարտուղարությունը: Նա նշանակվում է ՀԱԽ-ի որոշմամբ անդամ պետությունների քաղաքացիների թվից եւ հաշվետու է Խորհրդին: Ներկայուսմ կազմակերպության գլխավոր քարտուղարը Նիկոլայ Բորդյուժան է:

ՀԱՊԿ-ի միավորված շտաբը մշտապես գործող աշխատանքային մարմին է, որը պատասխանատու է առաջարկությունների նախապատրաստման եւ ՀԱՊԿ ռազմական բաղադրիչի առումով որոշումների իրագործման համար:

ՀԱՊԿ շրջանակում 2001թ. ստեղծվեցին Արագ արձագանքման հավաքական ուժերը: Ուժերը բաղկացած են 10 գումարտակներից` երեքական ՌԴ-ից եւ Տաջիկստանից, երկուական` Ղազախստանից ու Ղրղզստանից: Հավաքական ուժերի ընդհանուր քանակը շուրջ 4 հազար է: Ավիացիոն բաղադրիչը (10 ինքնաթիռ ու 14 ուղղաթիռ) գտնվում է Ղրղզստանի ռուսական ռազմական ավիակայանում:

Լայնամասշտաբ ռազմական հակամարտության դեպքում ՀԱՊԿ անդամ պետությունները պարտավոր կլինեն ներկայացնել իրենց զորամասերը կամ բոլոր իրենց զինված ուժերը հարձակումը ետ մղելու համար:

2004թ. դեկտեմբերի 2-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովը բանաձեւ է ընդունել ՀԱՊԿ-ին ՄԱԿ-ի ԳՎ-ում դիտորդի կարգավիճակ շնորհելու մասին:

2009թ. փետրվարի 4-ին Մոսկվայում ՀԱՊԿ երկրների առաջնորդները հավանություն տվեցին Արագ արձագանքման հավաքական ուժերի ստեղծմանը: Ըստ փաստաթղթի, ԱԱՀՈւ-ն կկիրառվի ռազմական ագրեսիայի ետ մղման, միջազգային ահաբեկչության եւ ծայրահեղականության, անդրազգային կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի, ինչպես նաեւ արտակարգ իրավիճակների հետեւանքների վերացման համար:

2009թ. ապրիլի 3-ին ՀԱՊԿ քարտուղարության ներկայացուցիչը հայտարարեց, որ Իրանը հեռանկարում եւս կարող է ստանալ դիտորդի կարգավիճակ ՀԱՊԿ-ում:

 Ուշագրավ
Նա նշել է, որ այժմ միայն ինստիտուցիոնալ բարեփոխումներ և բովանդակային աշխատանք պետք է արվի
Նա նշել է, որ երկրների միջև ռազմատեխնիկական համագործակցությունը երկար ավանդույթ ունի
Նա չկար ՀՀ վերադարձած հայ գերիների թվում, թեև ավելի վաղ Ադրբեջանում հրապարակած ցուցակում նրա անունն ընդգրկված էր
Փաշինյանի հեռախոսազրույցը Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևի հետ
---