Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպանը կարևորում է 1915 թ. փաստերի ճանաչումը, բայց խուսափում է «ցեղասպանություն» եզրույթից

14 նոյեմբերի 2014 - 13:43 AMT

PanARMENIAN.Net - Թուրքիայում ԱՄՆ նորանշանակ դեսպան Ջոն Բասը անդրադարձել է Վաշինգտոնի դիրքորոշմանը Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի շեմին:

Hurriyet-ին տված հարցազրույցում, պատասխանելով հարցին, թե մտադիր է արդյո՞ք ԱՄՆ-ն 2015 թ. ճանաչել «հայերի սպանությունները» (ըստ լրագրողի ձևակերպման՝ խմբ.) որպես ցեղասպանություն՝ Բասը հայտարարել է, որ ԱՄՆ կառավարության դիրքորոշումն արտացոլված է վարչակազմի նախորդ հայտարարություններում:

«Այսօր ես կարող եմ ասել, որ մեր կառավարության դիրքորոշումը 1915-ին սկսված սարսափելի ողբերգության իրադարձությունների ու հանգամանքների մասին, բավականին հստակ է: Այն արտացոլված է «hայերի հիշատակի օրերին» արված մեր հայտարարություններում: Մենք շարունակում ենք հավատալ, որ սարսափելի իրադարձությունների և ահավոր սպանությունների ետևում կանգնած փաստերի ամբողջական և անկեղծ ճանաչումը բխում է Թուրքիայի ու Հայաստանի շահերից, ինչպես նաև կարևոր է, մեր կարծիքով, փոխշահավետ հարաբերությունների կառուցման համար»,-ասել է նա:

Ըստ դեսպանի, նման հարաբերությունները բխում են նաև ԱՄՆ ու Թուրքիայի ընդհանուր շահերից տարածաշրջանում կայունության ամրապնդման շրջանակում:

ԱՄՆ նախագահ Օբաման, լինելով սենատոր և նախագահի թեկնածու, խոստացավ ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը նախագահ ընտրվելու դեպքում: Սակայն, ընտրվելուց հետո չկատարեց խոստումը, որի համար պարսավանքի ենթարկվեց հայության կողմից: Իր նախագահության ընթացքում ապրիլի 24-ին հայ համայնքին ուղղված իր ամենամյա ուղերձներում Օբաման խուսափում է «ցեղասպանություն» եզրույթից՝ սահմանափակվելով հայերեն «Մեծ Եղեռն» արտահայտությամբ:

50-ամյա Բասի նշանակումը Թուրքիայի դեսպանի պաշտոնում հավանության արժանացավ Սենատում սեպտեմբերի 17-ին, հրամանագիրը ստորագրվեց հոկտեմբերի 7-ին: Նրա թեկնածությունն առաջադրվել էր հունիսին, սակայն հավանությունը ձգձգվեց: Մինչ նշանակումը Բասը հայտարարում էր, որ բոլոր ջանքերը կգործադրի հայ-թուրքական, ինչպես նաև թուրք-իսրայելյան և թուրք-կիպրոսյան հարաբերությունների կարգավորման համար: Կոնգրեսում լսումների ժամանակ Բասսը խոստացավ, որ ուշադրության կենտրոնում կպահի 1939-2011թ. հրեական և քրիստոնեական համայնքների առգրավված սեփականության հարցը: Նա նշեց, որ աշխատելու է կառավարության և տեղերում իշխանական կառույցների հետ,. որպեսզի, մասնավորապես, նպաստի հայկական եկեղեցիների վերականգնմանն ու վերաբացմանը, ինչպես դա եղավ Աղթամարի Սբ Խաչ եկեղեցու, կամ Դիարբեքիրում Սբ Կիրակոսի դեպքում: Միևնույն ժամանակ, ինչպես և ամերիկացի պաշտոնյաների մեծ մասը, նա չի կիրառում «ցեղասպանություն» եզրույցը 1915 թ. Հայոց ցեղասպանությանն անդրադառնալիս:

Photo:Hurriyet

Հղումներ թեմայով.

Hurriyet: Sub Categories: » HOMEPAGE / TURKEY/ DIPLOMACY Friday,November 14 2014, Your time is 12:12:46 PM ISIL most acute challenge in Iraq and Syria: US envoy

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: