Թուրքահայ լրագրող. Կվերադառնամ, երբ Թուրքիան ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը

29 նոյեմբերի 2013 - 16:01 AMT

PanARMENIAN.Net - «Եթե Թուրքիայում հայտնի է, բայց պատժված չէ Հրանտ Դինքի իսկական մարդասպանը, եթե այնտեղ արգելված է Դիարբեքիրումայցելել Արամ Տիգրանի շիրիմն ու եթե չեն ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, ապա այդ երկրում ապրել չի կարելի»,- հայտարարել է հայազգի լրագրող Ջեվաթ Սինեթը, որն այժմ բնակվում է Բելգիայում՝ հավելելով, որ Թուրքիա կվերադառնա միայն այն ժամանակ, երբ այդ ամենը վերանայվի:

Նա նշում է, որ լրագրողները Թուրքիայում գրում են միայն այն, ինչ նրանց ասում է պետությունն ու պաշտոնյաները, իսկ նրանց, ով փորձում են ճշմարտությունը գրել, ձերբակալում են: Ըստ BIA Մեդիայի, ձերբակալված է 66 լրագրող ու 27 խմբագիր: 66-ից 36-ը քրդեր էին, նրանք բանտում են հոկտեմբերից:

Ջեվաթ Սինեթն ապրում էր Ադանայում և 1993 թվականից ի վեր զբաղվում էր լրագրությամբ, սակայն ստիպված եղավ հեռանալ Թուրքիայից: Նա գրում էր երկրի ազգային փոքրամասնությունների մասին: «Հորեղբայրս՝ Տիգրան Գազերյանը, ապրում էր Սիրիայում, Ղամիշլիում, մյուսը՝ Նիդերլանդներում: Ընտանիքս ցրված է աշխահով մեկ: Չէի կարող գրել հարցաշարում, որ հայ եմ, քրիստոնյա: Ավելի ուշ իմացա, որ ընտանիքս ու հայրս Հայոց ցեղասպանության զոհերից են: Պարտք ունեմ ապագա սերունդների առջև, ուստի պետք է ճշմարտությունը պատմեմ Հայոց ցեղասպանության մասին»,- գրել է Սինեթը: Նա ստիպված էր հեռանալ Թուրքիայից հայազգի զինվոր Սևակ Բալիկչիի սպանության մասին հոդվածից հետո,գրում է BIANET-ը:

Արամ Տիգրանը հայկական ծագումով հայտնի երաժիշտ է, նվագել է սազի վրա: Երկար ժամանակ ապրել է արտերկրոմ: Մահացել է 2009 թ. Փարիզում: Թուրքիայի իշխանություններն երկար ժամանակ թույլ չէին տալիս հուղարկավորել նրան հայրենի Դիարբեքիրում, դա հաջողվեց նրա մահվանից միայն կես տարի անց:

Թուրքական բանակի հայազգի զինվոր Սևակ Բալիկչին սպանվեց իր զինակցի ձեռքով ապրիլի 24-ին: Դատարանն առաջին իսկ նիստում ազատ արձակեց Աղաօղլուին, իսկ զինդատախազը մեղադրական ակտում պահանջում է 9 տարվա ազատազրկում անփութության պատճառով սպանության համար: Մինչդեռ դատարանում բարձրաստիճան զինվորականներից մեկը հայտարարեց, որ Սևակի սպանությունից հետո նրան է մոտեցել զինվորներից մեկն ու պատմել է, որ Աղաօղլուն ասել է Սևակին. «Չաղլիկ, ես քեզ կսպանեմ»: Մյուս վկաները հերքում են դա:

Հղումներ թեմայով.

http://bianet.org

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը: