Անկարայում անհանգիստ են. ԵԽ-ում Ցեղասպանության մասին բանաձևի դեմ Թուրքիայի ջանքերն անարդյունք են

Անկարայում անհանգիստ են. ԵԽ-ում Ցեղասպանության մասին բանաձևի դեմ Թուրքիայի ջանքերն անարդյունք են

PanARMENIAN.Net - Ապրիլի 15-ին Եվրախորհրդարանում քվեարկության է դրվելու Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ նոր բանաձև: ԵԽ-ի բոլոր քաղաքական խմբակցությունների կողմից համատեղ ներկայացված բանաձևում լինելու են դրույթներ, որոնք կարող են անհանգստացնել Թուրքիային և մինչև օրս Անկարան բանաձևի ընդունումը կանխելու ուղղությամբ դիվանագիտական քայլեր է կատարել, սակայն դրանք որևէ արդյունք չեն տվել, թուրքական «Հյուրիյեթ» -ին հղումով գրում է ermenihaber.am-ը:

Հայոց ցեղասպանության թեման երկար ժամանակ ԵԽ-ում իրավական հիմքերի վրա չէր դրվում, սակայն այժմ՝ Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի կապակցությամբ թեման արդեն այլ ձևաչափի մեջ է դիտարկվում, և շնորհիվ հայկական սփյուռքի տևական ու հետևողական ջանքերի՝ նոր բանաձևում հայկական կողմին բավարարող դրույթներ են ներառվելու:

Նոր բանաձևը լինելու է առավելապես «քաղաքական ձևաչափի» մեջ: Այն աջակցելու է Հայաստանին և կոչ է անելու Թուրքիային առերեսվել անցյալի հետ ու ճանաչել ցեղասպանությունը՝ կատարվածի պատասխանատվությունը գցելով Թուրքիայի վրա: «Իսկ հատկապես Ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը Թուրքիայի Եվրամիությանն անդամակցելու գործընթացի հետ կապելը կազդի նաև Բրյուսել-Անկարա փոխհարաբերությունների վրա», - գրում է «Հյուրիյեթը»:

Նշվում է նաև, որ Թուրքիայի ջանքերի շնորհիվ որոշման նախնական տարբերակներում կարող են շեշտվել «դեպքերի՝ Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունենալու» հանգամանքը և «խնդիրը պատմաբաններին թողնելու» առաջարկը, սակայն փոքր է հավանականությունը, որ այդ արտահայտությունները կպահպանվեն վերջնական տեքստում:

Անցյալ շաբաթ թուրքական մի պատվիրակություն, որի կազմում ընդգրկված էին թուրքական իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության (ԱԶԿ- AKP) պատգամավորներ Աֆիֆ Դեմիրքըրանը, Սեյիթ Սերթչելիքը , ընդդիմադիր «Ժողովրդահանրապետական» կուսակցության (ԺՀԿ - CHP) պատգամավոր Ֆարուք Լողօղլուն և ընդդիմադիր «Ազգայնական շարժում» կուսակցության (ԱՇԿ –MHP) պատգամավոր Յուսուֆ Հալաչօղլուն, Բրյուսելում որոշակի պաշտոնական հանդիպումներ է ունեցել Հայոց ցեղասպանության թեմայի վերաբերյալ: Պատվիրակության անդամները հատկապես ընդգծել են Թուրքիայի պաշտոնական մոտեցումը, այն է՝ «խորհրդարանների ընդունած որոշումները չեն կարող դատարանների որոշումներին համարժեք ուժ ունենալ»:

Նման մի պատվիրակություն էլ նույն նպատակով Թուրքիայից Բրյուսել կմեկնի առաջիկա օրերին: Սակայն, ինչպես հենց «Հյուրիյեթն» է վկայում, ԵԽ-ում տիրում է այն մոտեցումը, որ «վերջին պահին ձեռնարկված քայլերը որևէ փոփոխություն չեն կարող առաջացնել»:

Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձևը քվեարկության կդրվի ապրիլի 15-ին:

Եվրախորհուրդը Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող մի որոշում ընդունել է դեռևս 1987 թ: Իսկ մի քանի շաբաթ առաջ հրապարակված հայտարարությամբ ԵԽ-ն ԵՄ անդամ երկրներին կոչ արեց «ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը և ջանքեր գործադրել՝ ցեղասպանության ճանաչման ուղղությամբ»: ԵՄ անդամ 28 երկրներից 11-ն արդեն պաշտոնապես ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Որպես օրինակ մատնանշում են 2023–ի սեպտեմբերի 19-ին Երևանում կազմակերպված բողոքի ակցիայի իրադարձությունները
Հանդիպումը տեղի կունենա, եթե Հայաստանը ևս տա իր համաձայնությունը
---