Ստամբուլի բիենալե. Արվեստագետ Ռակովիչը Հայոց ցեղասպանության թեմայով նախագիծ կներկայացնի

Ստամբուլի բիենալե. Արվեստագետ Ռակովիչը Հայոց ցեղասպանության թեմայով նախագիծ կներկայացնի

PanARMENIAN.Net - ԱՄՆ-ում բնակվող արվեստագետ Մայքլ Ռակովիչը Ստամբուլի 14-րդ բիենալեին կներկայանա նախագծով, որի թեման կլինի Հայոց ցեղասպանությունը՝ արհեստների և ճարտարապետության ավանդույթների միջոցով։Ցուցահանդեսը կբացվի Գալաթայի հունական դպրոցում սեպտեմբերի 5-ին և կտևի մինչև 2015-ի նոյեմբերի 1-ը:

Նախագիծը կոչվում է «Մարմինը ձերն է, ոսկորները՝ մերը»։

Ինչպես պատմել է արվեստագետը, նախագծի անվանումը գալիս է մի երեխայի պատմությունից, որին փոքր հասակում հանձնել են վարպետ արհեստավորի՝ աշակերտելու համար: Երեխան այժմ 70-ն անց թուրք Քեմալ Ջիմբիզն է, իսկ վարպետը՝ գիպսի հետ աշխատող Կարապետ Ջեզայիրլյանը, ով Ստամբուլում բազմաթիվ զարդաքանդակների և եզրազարդերի հեղինակ է, Artforum.com հղումով գրում է Tert.am-ը:

Այդ եզրազարդերը ցույց են տալիս հայ ձեռքերի և մատների հետքերը, որոնք Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության ընթացքում և դրանից հետո տեղի ունեցած դեպքերի լուռ վկայությունն են, ասել է արվեստագետը։ Եզրազարդերը շարունակում են իրենց տեղում մնալ։ Այնպես որ ցուցահանդեսը պարզապես հայ վարպետի մասին չէ, այն վարպետից այլ մարդու արհեստի փոխանցման մասին է։

Արվեստագետը պատմել է, թե հազվադեպ է պատահել, որ թուրքին հանձնեն հայ վարպետի։ Հայերն արհեստով զբաղվող հիմնական շերտն են եղել հասարակության մեջ։ Ձեռքի աշխատանքը, որը ներառում էր նաև ճարտարապետություն կամ շինարարություն, փոքրամասնությունների աշխատանք է համարվել։

Նախագիծը նաև անդրադառնում է Քեմալ Ջիմբիզի արհեստի և Գալաթայի հին հունական դպրոցի միջև կապին։ Հույները նույնպես այլ փոքրամասնությունների նման Օսմանյան կայսրությունում տեղահանումների և խտրականության են ենթարկվել։

Ռակովիչը նաև պատմել է, որ ձուլվածքները պահպանվել են նաև դրանց մեջ պարունակվող կենդանիների ոսկորների շնորհիվ:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Որպես օրինակ մատնանշում են 2023–ի սեպտեմբերի 19-ին Երևանում կազմակերպված բողոքի ակցիայի իրադարձությունները
Հանդիպումը տեղի կունենա, եթե Հայաստանը ևս տա իր համաձայնությունը
Այս գերեզմանատանն են ամփոփված այնպիսի նշանավոր հայերի մարմինները, ինչպիսինք են Վիլյամ Սարոյանն ու Սողոմոն Թեհլերյանը
---