Կոնգրեսական Էնգելը Թուրքիային կոչ է արել ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

Կոնգրեսական Էնգելը Թուրքիային կոչ է արել ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը

PanARMENIAN.Net - Վերջերս Հայաստան այցելած կոնգրեսական Էլիոթ Էնգելը նամակ է գրել է The Riverdale Press-ին, որտեղ ասվում է. «Վերջերս եմ վերադարձել Հայաստանից, որտեղ հնարավորություն եմ ունեցել նշելու Հայոց ցեղասպանության 99-րդ տարելիցը ԱՄՆ Կոնգրեսի երկկուսակցական պատվիրակության կազմում: Սա պատմության ամենասարսափելի գլուխն է, որը սկսվեց 1915 թվականին և հանգեցրեց մոտ 1,5 մլն անմեղ հայերի ոչնչացմանը:

Այդ կոտործը սարսափելի ողբերգություն էր հայ ժողովրդի համար: Նա նախկինի պես զգում է այդ սպիերը, իսկ հայերի հանդեպ բարբարոսությունը բացեց ցեղասպանությունների ու էթնիկ զտումների դարաշրջանը: Հիտլերը մեկ անգամ ասել է. «Ո՞վ է ի վերջո այսօր խոսում հայերի բնաջնջման մասին»,-և մենք տեսնում ենք կապը հայերի հանդեպ անտարբերության ու վեց միլիոն հրեաների սպանության միջև: Այդ իսկ մտածելակերպն ազդեց նաև անցյալ դարի մյուս հանցավոր առաջնորնդերի վրա, որոնք վստահ են, որ կարող են անպատիժ սպանել ու դաժանորեն վերաբերվել իր ժողովրդի հետ: Մենք պարտական ենք պատմությանն ու մարդկությանը, մենք պետք է հիշենք Հայոց ցեղասպանության զոհերին՝ հանուն նրանց և հանուն մեզ բոլորիս:

Թուրքիան պետք է առնվազն ներողություն խնդրի հայերից ու ճանաչի իր նախնիների գործած ոճիրը: Ցավակցություն հայտնելով մարդկանց մահվան կապակցությամբ, Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանը երկար սպասված քայլ կատարեց առաջ, սակայն նրա խոսքերը հեռու են պաշտոնական ներողություններից: Թուրքիան պարտավոր է դա անել իր համար, քանի որ թուրքական հանրությունն ավելի ուժեղ կլինի, եթե ճանաչի ճշմարտությունը: Ես ուզում եմ իմ մեծ վիշտն ու խորը ցավակցությունները հայտնել հայ ժողովրդին: Ես ասում եմ նրանց, ինչպես մենք ասում ենք Հոլոքոսթի մասին՝ այլևս երբեք»:

Ապրիլի 23-ին Հայաստան ժամանեցին կոնգրեսականներ Էդ Ռոյսը, Էլիոթ Էնգելը, Դևիդ Սիսելին և Լոիս Ֆրենկելը: Ապրիլի 24-ին կոնգրեսականները ծաղիկներ խոնարհեցին Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրում:

«Կարևորում ենք Հայոց ցեղասպանության 1,5 մլն զոհերի վերաբերյալ գնահատականը: Դա նախորդ դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, երբ Հիտլերը ծրագրում էր իր ցեղասպանությունը, նա հիմնվում էր հենց հայերի բնաջնջման փաստի վրա»,- նկատել է Ռոյսը: ԱՄՆ Կոնգրեսականների պատվիրակության անդամ Էլիոթ Լանս Էնգելն իր հերթին նշել է, որ Հայաստանում է` համերաշխության ձայն բարձրացնելու համար: «Մեր համերաշխության ձայնն ենք բարձրացնում` կոչ անելով ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը. Թուրքիային կոչ ենք անում անմիջապես ճանաչել այն»,- նշել է Էնգելը: կոնգրեսականների պատվիրակությանն ընդունել են ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանն ու ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, որը ևս կարևորել է նրանց հետևողական ջանքերը Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների բարեկամական գործընկերության զարգացման գործում: Պատվիրակության անդամները շնորհակալություն են հայտնել Հանրապետության նախագահին՝ գնահատանքի ու ջերմ խոսքերի համար և նշել, որ պատվիրակության կազմում գտնվող և՛ Դեմոկրատական, և՛ Հանրապետական կուսակցությունների ներկայացուցիչների համար ևս չափազանց կարևոր է հենց այսօր Հայաստանում գտնվելը՝ լավ հասկանալով օրվա խորհուրդը: Էդ Ռոյսի խոսքով, եթե պատմությունը ճիշտ ընթացք չի ունենում, եթե դասագրքերում այն ճիշտ չի ներկայացվում, ապա, միանշանակ, զարգացումները վտանգված են: Հանձնաժողովի նախագահի հավաստմամբ, նաև այդ նկատառումով, Միացյալ Նահանգներում Հայոց ցեղասպանության թեման ներառված է պատմության դասագրքերում և դասավանդվում է:

Հղումներ թեմայով.
Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Նա նաև ասել է, որ տարածաշրջանային անվտանգությունը պետք է ապահովեն տարածաշրջանի երկրները
Նա հավելել է, որ թուրքական կողմն ավարտել է Նախիջևանի և Կարսի միջև 224 կմ երկարությամբ երկաթուղային գծի կառուցումը
Փետրվարի 1-ին Միջազգային քրեական դատարանը իրավասություն է ստանալու հետաքննել Ալիևի գործողությունները
Նա նշել է, որ դիտարկում է հայկական բանակին «ոչ մահաբեր ձևաչափով» աջակցություն ցուցաբերելու հնարավորությունը, բայց կոնկրետ որոշումներ չկան
---