Թուրքիայի ՊՆ. Ուղղակի և անուղղակի աջակցում ենք Ադրբեջան-ՀՀ բանակցություններին

Թուրքիայի ՊՆ. Ուղղակի և անուղղակի աջակցում ենք Ադրբեջան-ՀՀ բանակցություններին

PanARMENIAN.Net - Թուրքիան ուղղակի և անուղղակի աջակցում է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև երկկողմ բանակցություններին: Այս մասին Բեռլինում հայտարարել է Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Իսմեթ Յըլմազը` հավելելով, որ պատրաստ են աջակցել այն բոլոր լուծումներին, որոնք կընդունվեն երկու երկրի կողմից:

Իսմեթ Յըլմազը մասնակցել է անվտանգության հարցերով 13-րդ բեռլինյան կոնֆերանսին և ելույթի ժամանակ նշել, որ Եվրոպան կանգնած է հարակից շրջաններում ահագնացող սպառնալիքների առաջ: Ըստ Յըլմազի՝ Թուրքիան, գտնվելով երեք աշխարհամասերը, երեք ծովերը, տարբեր մշակույթները միավորող աշխարհագրական դիրքում, մոտիկից հետևում է բոլոր զարգացումներին, թուրքական Haberler-ին հղումով գրում է Ermenihaber-ը:

1993-ից Թուրքիան միակողմանի փակել է օդային և ցամաքային սահմանը Հայաստանի հետ: Միջազգային հանրության ճնշման ներքո օդային սահմանը վերաբացվել է 1995-ին, իսկ ցամաքային սահմանի վերաբացման և դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու համար Թուրքիան առաջ էր քաշում մի շարք նախապայմաններ, որոնցից հիմնական են ԼՂ-ի վերահսկողության տակ գտնվող շրջաններն Ադրբեջանին վերադարձը ու Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումից հրաժարումը: 1991-ից ի վեր հարաբերությունների կարգավորման բազմաթիվ փորձեր են եղել, որոնք անհաջողությամբ են պսակվել Թուրքիայի որդեգրած դիրքորոշման պատճառով:

Իսկ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն, անդրադառնալով Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսի 1-ինի Թուրքիա կատարած այցին ու հայ-թուրքական սահմանի բացվելու վերաբերյալ հնչեցրած կարծիքին, ասել է, որ դա «ընդամենը Հռոմի պապի ցանկությունն է»:

«Մենք էլ ենք ուզում, որ սահմանը բացվի: Բայց հայկական հարցում միայն Թուրքիան է քայլ կատարում: Մյուս կողմը ձայն չի հանում: Մեր մեկնած ձեռքն անպատասխան է մնում»,- ասել է արտգործնախարարը:

Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսը Թուրքիա այցելության ժամանակ հույս է հայտնել, որ հայ-թուրքական սահմանը կբացվի՝ նշելով, որ դա «իմ սրտի ցանկությունն է»: Նա կոչ է արել աղոթել, որ հայ և թուրք ժողովուրդները փոխհամաձայնության գան:

Ավելի վաղ` նոյեմբերի 28-ին,Չավուշօղլուն հայտարարել էր, թե իրենք կողմնակից են ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ ճանապարհով լուծմանը` դժգոհելով, թե հայերը դեռ «գրաված են պահում Ադրբեջանի հողերը»:

Չավուշօղլուն նաև հիշեցրել է, որ հայկական կողմը անպատասխան է թողել ժամանակին Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանի` համատեղ հանձնաժողով ձևավորելու և արխիվները բացել-ուսումնասիրելու մասին առաջարկը: Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու վերաբերյալ արտգործնախարարը նշել է, թե իբր Անկարան որոշակի նախաձեռնություններով է հանդես եկել երկկողմ հարաբերությունները կարգավորելու համար: Որպես օրինակ` նշել է Թուրքիայի նախկին նախագահ Աբդուլլահ Գյուլի 2008-ին Հայաստան կատարած այցը:

Նոյեմբերի 27-ին հայտնի է դարձել, որ Մևլութ Չավուշօղլուն և Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Բասը քննարկել են Կիպրոսի հարցն ու Հայոց ցեղասպանության մոտալուտ 100-ամյա տարելիցի հետ կապված հարցեր:

Չավուշօղլուն դեսպանի հետ հանդիպմանը հայտարարել է, թե Թուրքիան չափազանց զգայուն է 1915 թվականի իրադարձությունների հարցում, և եթե այն հայտնվի ԱՄՆ օրակարգում, կարող է վնասել երկկողմ թուրք-ամերիկյան հարաբերություններին:

Օրերս, ելույթ ունենալով խորհրդարանում, Չավուշօղլուն հայտարարեց, որ Անկարան ամեն ինչ կանի, կասեցնելու համար Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևի ընդունումը ԱՄՆ Կոնգրեսում: Չավուշօղլուն հայտարարել է, որ այդ ուղղությամբ ակտիվ աշխատանք է տարվում և թուրք լոբբիստները գործակցում են այդ հարցում Թուրքիայի նախարարությունների հետ:

«2015-ը ոչ վերջն է, ոչ էլ սկիզբը: Թուրքիան գործում է ըստ երկարաժամկետ ռազմավարության և սառնասրտորեն է գնահատում 2015 թվականը, առավել լայն հեռանկարի տեսանկյունից»,-մեջբերում է Չավուշօղլուի խոսքն Asbarez-ը: Ըստ Չավուշօղլուի, Անկարան ուշադիր հետևելու է երրորդ երկրներում Հայաստանի կազմակերպած քարոզարշավին Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ: Ընդ որում, նա հայտարարել է, որ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման առումով Թուրքիայի մտադրությունները չեն փոխվել:

Ավելի վաղ Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Բասն անդրադարձել էր Վաշինգտոնի դիրքորոշմանը Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի շեմին: Պատասխանելով հարցին, թե մտադիր է արդյո՞ք ԱՄՆ-ն 2015-ին ճանաչել «հայերի սպանությունները» որպես ցեղասպանություն՝ Բասը հայտարարել է, որ ԱՄՆ կառավարության դիրքորոշումն արտացոլված է վարչակազմի նախորդ հայտարարություններում:

Կարդացեք նաև` Թուրք պատգամավորն առաջարկում է ընդունել Հայոց ցեղասպանությունը. Օրինագիծը խորհրդարանում է

Ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտությունը

Ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտությունը սկսվեց 1988 թվականին: Ի պատասխան Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի (ԼՂԻՄ) բնակչության 80% կազմող հայերի խաղաղ պահանջներին, Ադրբեջանը ագրեսիա ծավալեց խաղաղ բնակչության դեմ: 1991-1994թթ. ազգային-ազատագրական պատերազմի արդյունքում հռչակվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը: ԼՂՀ պաշտպանության բանակը նաեւ ԼՂՀ շուրջ անվտանգության գոտի ստեղծեց, որը 7 շրջաններ է ներառում: 1994թ. մայիսի 11-ին հրադադարի մասին համաձայնություն ձեռք բերվեց (Բիշկեկյան արձանագրություն): Ներկայումս հակամարտության կարգավորմամբ զբաղվում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները` Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ն եւ Ռուսաստանը:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին Արձանագրություններ

Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին Արձանագրությունները ստորագրվել են 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում: Արձանագրությունները ստորագրել են Հայաստանի եւ Թուրքիայի ԱԳ նախարարներ Էդվարդ Նալբանդյանը եւ Ահմեդ Դավութօղլուն` Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի եւ Շվեյցարիայի ԱԳՆ ղեկավարների ներկայությամբ: Շվեյցարիան որպես միջնորդ է հանդես գալիս հայ-թուրքական բանակցություններում 2007թ. ի վեր: Ըստ փաստաթղթերի, երկրների միջեւ պետք է հաստատվեն դիվանագիտական հարաբերություններ եւ պետք է բացվի 1993թ. ի վեր փակ հայ-թուրքական սահմանը: Հունվարի 12-ին Հայաստանի Սահմանադրական դատարանն Արձանագրությունները Հայաստանի Սահմանադրությանը համապատասխան ճանաչեց: ՍԴ որոշման մեջ Արձանագրությունների վերաբերյալ ոչ մի նախապայմաններ չկան, քանի որ դա հակասում է վճռի կայացման սահմանված կանոնին: ՍԴ որոշման համաձայն Հայ-թուրքական արձանագրությունները համապատասխանում են ՀՀ Սահմանադրությանն ու Հայաստանի Անկախության մասին հռչակագրին:

 Ուշագրավ
Որպես օրինակ մատնանշում են 2023–ի սեպտեմբերի 19-ին Երևանում կազմակերպված բողոքի ակցիայի իրադարձությունները
Հանդիպումը տեղի կունենա, եթե Հայաստանը ևս տա իր համաձայնությունը
---