Հեֆերնը Ղարաբաղի հարցում փոքր առաջընթացի ու հայ-թուրքական հաշտեցման մասին

PanARMENIAN.Net - Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ջոն Հեֆերնն «Ամերիկայի ձայնին» տված հարցազրույցում համամիտ է եղել այն կարծիքին, որ ղարաբաղյան կարգավորումը հայտնվել է «պատային իրավիճակում»:

«Կարելի է այդպես ասել, սակայն, պետք է նշեմ, որ ԵԱՀԿ ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը Պետդեպարտամենտից հանձնարարություն է ստացել ջանք չխնայել հակամարտության կողմերի մերձեցման համար և ամբողջապես զբաղված է իր պարտականություններով»,-ասել է այս օրերին ԱՄՆ-ում գտնվող դեսպանը և հավելել. «Բանակցային գործընթացում շատ փոքր առաջընթաց կա, բայց Ուորլիքը հստակ պարտավորություն ունի՝ պայմաններ ստեղծել կողմերի միջև բանակցությունների խորացման համար»:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը մայիսի 7-ին Միջազգային խաղաղության Քարնեգի հիմնադրամում «Լեռնային Ղարաբաղ. Կարգավորման ուղիներ» թեմայով ելույթ է ունեցել՝ ներկայացնելով կարգավորման 6 սկզբունքները: Նա նշել է, որ ներկայացնում է ոչ թե ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների դիրքորոշումը, այլ ԱՄՆ կառավարության պաշտոնական քաղաքականությունը:

Եվ վերջապես վեցերորդ, կարգավորմամբ պետք է ապահովվեն անվտանգության միջազգային երաշխիքներ, ինչը կներառի խաղաղապահ գործողություն»,-ասել է Ուորլիքը:

Անդրադառնալով այն հարցին, թե ինչ է անում ԱՄՆ-ն հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացի վերսկսման համար, Հեֆերնը նշել է. «Հայ-թուրքական արձանագրությունները մեր գլխավոր խնդիրներից մեկն են: Մենք մշտապես կոչ ենք անում Թուրքիային բացել սահմանն ու հուսով ենք, որ Թուրքիան ճանապարհ կգտնի արձանագրությունների վավերացման համար»:

Այն հարցին, թե արդյոք ԱՄՆ-ն որպես Թուրքիայի կարևոր դաշնակից կոչ է անելու Թուրքիայի նախագահին 1915 թվականի ապրիլի 24-ին՝ Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի օրը, այցելել Երևան, ամերիկացի դիվանագետն ասել է. «Հայ-թուրքական արձանագրությունները մեր կարևորագույն խնդիրներից մեկն են: Մենք մշատպես կոչ ենք անում Թուրքիային բացել սահմանը և հուսով ենք, որ Թուրքիան ճանապարհ կգտնի արձանգրությունների վավերացման համար»:

Ապրիլի 23-ին Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանը հանդես եկավ հայտարարությամբ նվիրված Հայոց ցեղասպանության տարելիցին: Հայտարարության մեջ մասնավորապես ասվում է. «Օսմանյան կայսրության թուրք, քուրդ, արաբ, հայ և այլ ազգությունների քաղաքացիների համար, անկախ նրանց կրոնական ու ազգային պատկանելությունից, բարդ շրջան էր, լի դառը իրադարձություններով: Անընդունելի է 1915 թվականի իրադարձություններն որպես պատրվակ ու Թուրքիայի հետ քաղաքական դիմակայության առարկա օգտագործելը: Առաջին համաշխարհային պատերազմի իրադարձությունները մեր բոլորիս ընդհանուր ցավն են: Ողբերգական իրադարձությունները պետք է դիտարկվեն «արդար հիշողության» տեսակետից: Այնպիսի անմարդկային իրադարձությունները, ինչպիսին մարդկանց վերաբնակեցումն է, չպետք է խոչընդոտ դառնան թուրքերի ու հայերի միջև հարաբերությունների հաստատման համար:

Թուրքիայի Հանրապետությունը 1915 թ. իրադարձությունները գիտական առումով հետազոտելու համար մի միասնական պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելու կոչ արեց: Այդ առաջարկը դեռ ուժի մեջ է: Թուրք, հայ և միջազգային պատմաբանների համատեղ հետազոտությունը մեծ դեր կունենա 1915 թվականի իրադարձությունների լուսաբանման ու պատմության ճիշտ մեկնաբանության գործում: Ուստի մենք բացել ենք մեր բոլոր արխիվները հետազոտողների համար: Մեր արխիվներում այսօր պահպանվող հարյուր հազարավոր փաստաթղթերը ներկայացված են պատմաբանների ուսումնասիրությանը: Թուրքիան, վստահորեն նայելով ապագային, միշտ աջակցել է գիտական ու համակողմանի հետազոտություններին՝ պատմության ճիշտ ընկալման համար: Հույսով և հավատով, որ նմանատիպ սովորություններ ու ավանդույթներ ունեցող հին ժողովուրդները, որոնք միևնույն, բարդ աշխարհագրական տարածքին են պատկանում, կարող են միասին ու արժանի կերպով հիշել իրենց անցյալն ու կորուստները: Մենք ցանկանում ենք, որ 20-րդ դարի սկզբին զոհված հայերի հոգիները խաղաղությամբ հանգչեն, իսկ նրանց թոռներին հայտնում ենք մեր ցավակցությունը: Մենք հիշում ենք Օսմանյան կայսրության բոլոր քաղաքացիներին, ինչ կրոն էլ նրանք դավանեն և ինչ ազգության էլ պատկանեն, որոնք զոհվեցին այդ շրջանում նման պայմաններում: Թող հանգչեն խաղաղությամբ»: