Ամերիկայի Հրեաների կոմիտեն զայրացրել է Թուրքիային՝ ճանաչելով Հայոց ցեղասպանությունը

Ամերիկայի Հրեաների կոմիտեն զայրացրել է Թուրքիային՝ ճանաչելով Հայոց ցեղասպանությունը

PanARMENIAN.Net - 2014 թ. ապրիլի 23-ին Ամերիկայի Հրեաների կոմիտեն (AJC), ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունն ու կոչ արեց Թուրքիային առերեսվել սեփական պատմության հետ: Ամերիկայի Հրեաների կոմիտեն ստեղծվել է 1906 թվականին հակասեմիթականությունից պաշտպանվելու համար և այժմ գրասենյակներ ունի Նյու Յորքում ու Վաշինգտոնում:

«Ռուանդայի ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրվանից մեկ ամիս անց և Հոլոքոսթի ամենամյա հիշատակումից առաջ մենք սգում ենք 1,5 մլն հայերի հիշատակը, որոնք զոհ գնացին Meds Yeghern-ին, Հայոց ցեղասպանությանը, որն իրագործվեց Օսմանյան կայսրության գոյության վերջին տարիներին», ասվում է հայտարարության մեջ:

Կոմիտեն կոչ է անում Թուրքիայի կառավարությանը վերջապես բացել բոլոր պատմական արխիվները, որոնք վերաբերում են զանգվածային սպանությունների, բռնագաղթի, մահվան երթերի այդ մութ շրջանին` այդպիսով լուծելով նաև սեփական խնդիրները: «Գրեթե մեկդարյա վաղեմության վերքի բուժման գործընթացը կարող է սկսվել միայն այն դեպքում, երբ կհաղթանակի այդ տխուր դարաշրջանի վերաբերյալ ճշմարտությունը: Մեր կազմակերպությունը վկայել է և գրել է, որ Օսմանյան կայսրությունում հայերի հանդեպ իրականացված վայրագություններն աննկարագրելի հանցագործություն են մարդկության դեմ:

Այդ սարսափները ցավագին հիշեցում են մեզ, որ յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք պահպանել հիշողությունը որպես անհրաժեշտ քայլ նման երևույթները ապագայում կանխելու համար: Մենք միանում ենք բարի կամքի բոլոր մարդկանց, որոնք 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանության՝ Meds Yeghern-ի 99-րդ տարելիցի օրը հիշում են այդ զոհերին»,- ասել է AJC գործադիր տնօրեն Դևիդ Հարիսը:

AJC գործադիր տնօրեն Դևիդ Հարիսին հասցեագրված նամակում ասվում է, որ Թուրքիան չափազանց հիասթափված է Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ հայտարարությունից և ամբողջապես մերժում է այն որպես սխալ»: Թուրք դիվանագետը մեջբերում է իր նամակում Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող հայտնի պատմաբան Բերնարդ Լյուիսին, որն իր «Դարի գրառումները. Պատմաբանի մտորումները Մերձավոր Արևելքի մասին» գրքում գրում է, թե «հայերը ապստամբություն բարձրացրեցին և հետևապես սպանվեցին»:

«Ղըլիչի նամակը արտահայտում է թուրքական կողմի արհամարհանքը Ցեղասպանության հարցում AJC բարոյական դիրքորոշման հանդեպ: Այս զարմանալի անհարգալից դիվանագիտական նամակագրությունը հաստատում է այն, ինչ մենք միշտ գիտեիքն, այն է. թուրքական կառավարությունը դիտարկում է իր հարաբերությունները հրեական կոմիտեի հետ որպես ցինիկ մի դաշինք, ուղղված ԱՄՆ կողմից Ցեղասպանության վերաբերյալ արդարացի ու ճշմարիտ որոշման ընդունման դեմ: Այժմ, երբ AJC արդարության դիրքերից է հանդես գալիս և այդ սկզբունքային դիրքորոշումը համահունչ է հրեական ծագումով ամերիկացիների կարծիքին, Թուրքիան սկսել է վիրավորել կոմիտեն: Անկարայի տեսակետից այդ հարաբերությունների «խորությունը» պարզ դարձավ միայն Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ կոմիտեի հայտարարությունից հետո»,-հայտարարել է Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախմբի (ANCA) գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը, գրում է Asbarez-ը:

Photo: Today's Zaman
Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Որպես օրինակ մատնանշում են 2023–ի սեպտեմբերի 19-ին Երևանում կազմակերպված բողոքի ակցիայի իրադարձությունները
Հանդիպումը տեղի կունենա, եթե Հայաստանը ևս տա իր համաձայնությունը
Այս գերեզմանատանն են ամփոփված այնպիսի նշանավոր հայերի մարմինները, ինչպիսինք են Վիլյամ Սարոյանն ու Սողոմոն Թեհլերյանը
---