Աղբյուր. Թուրքական արխիվները բաց են միայն հօգուտ պետշահերի աշխատող հետազոտողների համար

Աղբյուր. Թուրքական արխիվները բաց են միայն հօգուտ պետշահերի աշխատող հետազոտողների համար

PanARMENIAN.Net - Հայերի, ասորիների ցեղասպանության մասին նյութերի հասանելիության տեսակետից թուրքական արխիվների բաց լինելու մասին պնդումները հեռու են իրականությունից: Այս մասին գրում է Devrimcikaradeniz.com կայքը։

«Այո՛, արխիվները բաց են, սակայն միայն թուրքական պետական շահերի համար աշխատող հետազոտողների համար», - կայքին հղումով գրում է Tert.am-ը:

Թուրքական արխիվներ մտած մի քանի հոգուց մեկն էլ Լոնդոնի Կոմիտասի անվան ինստիտուտի տնօրեն Արա Սարաֆյանն է: Սակայն նա էլ չափազանց սահմանափակ բաներից է կարողացել օգտվել:

Իր հոդվածներից մեկում Սարաֆյանը գրում է. «Արխիվների պաշտոնյաներն իրավունք ունեն առգրավել բոլոր փաստաթղթերը և միայն որոշներն են թույլ տալիս ուսումնասիրել։ Փաստաթղթերի պարունակությունը նախ կարդում են՝ ուսումնասիրողին տրամադրելուց առաջ, և արխիվի աշխատակիցն է որոշում՝ նյութերը հանձնե՞լ հետազոտողին, թե՞ ոչ»:

Սարաֆյանը Թուրքիայից հեռանալուց կարճ ժամանակ անց «պերսոնա նոն գրատա»՝ «անցանկալի անձ» հայտարարվեց, չեղարկվեց նաև նրա թուրքական վիզան, հիշեցնում է կայքը։

Եթե Թուրքիային մեղադրում ենք արխիվները չբացելու համար, այդ դեպքում ցեղասպանության մասին այդքան բան որտեղի՞ց գիտենք, գրում է լրատվամիջոցը։

Պատասխանը հետևյալն է. Թուրքիայի արխիվներին հասնել ու ուսումնասիրել չենք կարողանում, սակայն Գերմանիայի, Ավստրիայի, Հունգարիայի, Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի ու այլ երկրների արխիվները կարողացել են մեկտեղել (նկատի ունենալով հայկական կողմին-Խմբ.)։

Եթե ոմանք Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի ու Ամերիկայի փաստաթղթերը ռազմական քարոզչություն կոչելով փորձեն շրջանցել, Թուրքիայի դաշնակիցներ Գերմանիայի և Ավստրո-Հունգարիայի մոտ առկա փաստաթղթերի վերաբերյալ նման պնդումներ անելը շատ ծիծաղելի կլիներ։

Դրանց ի հավելումն, առկա են նաև Շվեդիայի նման անկողմնակալ երկրի արխիվները, որտեղ ցեղասպանության պատմական իրողությունը հաստատող անթիվ փաստաթղթեր կան։

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանությունը, որն իրագործվել է Օսմանյան կայսրությունում 1915-1923թթ., XX դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի նախաձեռնողները երիտթուրքերն էին: Ցեղասպանության ժամանակ ոչնչացվեց վեց հայկական վիլայեթների բնակչությունը` մոտ 1,5 մլն հայ: Եվս կես միլիոնը սփռվեց աշխարհով մեկ` սկիզբ դնելով հայկական Սփյուռքին:

Դեռևս Ցեղասպանության իրագործման տարիներին` 1915-23թթ. տերությունները ընդունեցին հայերի կոտորածը դատապարտող բանաձևեր: ԱՄՆ-ն երեք անգամ (1916, 1919, 1920) նմանատիպ բանաձևեր է ընդունել, սակայն դա չկասեցրեց Օսմանյան կայսրության գործողությունները: 1915թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես եկան համատեղ հռչակագրով` դատապարտելով հայերի բնաջնջումը:

Աշխարհի շատ երկրներ և ազդեցիկ միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը: Պաշտոնապես առաջինը Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել և դատապարտել է Ուրուգվայը 1965թ-ին: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Եվրոպայի Խորհուրդը, Եվրախորհրդարանը, ՄԱԿ-ի խտրականության կասեցման և փոքրամասնությունների պաշտպանության կանխարգելման ենթահանձնաժողովը, ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գծով հանձնաժողովը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: Հայերի ոչնչացումը պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչել Ֆրանսիան, Ավստրիան, Իտալիան, Գերմանիան, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, Շվեդիան, Նիդերլանդները, Շվեյցարիան, Ռուսաստանը, Լեհաստանը, Լիտվան, Հունաստանը, Սլովակիան, Կիպրոսի Հանրապետությունը, Լիբանանը, Ուրուգվայը, Արգենտինան, Վենեսուելան, Չիլին, Բոլիվիան, Կանադան, Վատիկանը, Բրազիլիան, Լյուքսեմբուրգը, Գերմանիան, Պարագվայը, Սիրիան և ԱՄՆ-ի 45 նահանգ:

Բելգիայում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտման համար քրեական պատասխանատվություն է սահմանված (45 հազար եվրո տուգանքից մինչև 1 տարվա ազատազրկում): 2006թ. հոկտեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի խորհրդարանն օրինագիծ ընդունեց, որի համաձայն Հայոց ցեղասպանության ժխտումը կքրեականացվի, ինչպես Հոլոքոսթը:

Ժամանակակից Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստը և վարում է այդ փաստի ժխտման ներքին և արտաքին քաղաքականություն: Թուրքական պետության գործողությունները ներկայացվում են որպես «բռնագաղթ»` հայերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտության մասին խոսում են միայն առանձին թուրք մտավորականներ, որոնց թվում են պատմաբան Թաներ Աքչամն ու Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Օրհան Փամուկը:

 Ուշագրավ
Որպես օրինակ մատնանշում են 2023–ի սեպտեմբերի 19-ին Երևանում կազմակերպված բողոքի ակցիայի իրադարձությունները
Հանդիպումը տեղի կունենա, եթե Հայաստանը ևս տա իր համաձայնությունը
Այս գերեզմանատանն են ամփոփված այնպիսի նշանավոր հայերի մարմինները, ինչպիսինք են Վիլյամ Սարոյանն ու Սողոմոն Թեհլերյանը
«Կշարունակենք այն վնասի հատուցման ուղիների քննարկումը, որը հասցնում է այդ աննախադեպ ճնշումը»,–ասել է նա
---