Օրենքի ամբողջ խստությամբ. Ինչպես են «ծնվում» գողական աշխարհի մականունները

PanARMENIAN.Net - Անվան կրճատում

Տորո (Տարիել), Սամո (Սամվել) Սվո Ռաֆ, Ջեմ, Վիտկա Մալինա, Յուրկա Կարտավի, Սանկա Մոնղոլ

Մեծամասամբ «ածականների», հենց այդպես են կոչվում քրեական մականունները, որոնց համար հիմք է ծառայում սեփական անունը կամ դրա կրճատ տարբերակը: Այդ կանոնը տարածվում է բոլոր ազգությունների գողերի վրա, ընդ որում ռուս մարդու համար անսովոր կովկասյան անունները կարող են չկրճատվել և արդեն իսկ որպես մականուն ծառայել: Եվ նույնիսկ եթե գողն ունի ինչ-որ եզակի մականուն, դրան հաճախ հավելում են նրա անունն ըստ անձնագրի` հարգալից վերաբերմունքն ընդգծելու համար:

Խորհրդային շրջանի քրեական աշխարհի առաջնորդներից Ռաֆայել Բաղդասարյանին, որին «թագադրեցին» 1955-ին, կոչում էին Սվո Ռաֆ: Վերջին բառն անվան կրճատ ձևն է, իսկ «սվո»-ն` ռուսերեն «սվոյ» բառի հայերեն արտասանության տարբերակ է (նախկինում գողերն իրար «սվոյ» էին համարում, այսինքն` յուրային): Հեռավոր Արևելքից հայտնի օրենքով գող Եվգենի Վասինը իր Ջեմ մականունը նույնպես ստացել է սեփական անունից, սակայն, հավանաբար, իր «կնքահայրերի» կովկասյան շեշտադրմամբ:

Ազգանվան կրճատում

Սանկա Զախար (Զախարով), Ռոլիկ Դոնեց (Դոնցով), Լյոնյա Պետրիկ (Պետրով), Դատո Գաբելա (Գաբելաշվիլի), Սոպոտիա (Սոպրոմաձե), Վոսկրես

Հարավային Ուրալի քրեական առաջնորդ Վլադիմիր Զյատկովին, որը ճաղերի հետևում է անցկացրել ընդհանուր առմամբ 14 տարուց ավելի, կոչում էին Զյատյոկ (ռուս.` «Зятек», թարգմանաբար` «փեսա») ամենևին ոչ ազգակցական կապերի համար: Ըստ ռուսական ավանդույթի, ածականներից շատերն առաջացել են ազգանվան կրճատման արդյունքում: Ոչ միշտ է, որ գողերը, և դա տուրք է կոնսպիրատիվ ապրելակերպին, կարող են ճանաչել միմյանց ազգանուններով, առավել ևս, որ ռուսները չեն սիրում խորանալ բովանդակային առումով անհասկանալի և դժվար արտասանվող կովկասյան կամ ասիական անունների ստուգաբանության մեջ: Վերջապես, լինում են մականուններ, առաջացած անուն-ազգանունի համադրման այս կամ այն տարբերակից` հավանաբար, հենց այս սխեմայով են Վասիլի Խրիստոֆորովին անվանում Վոսկերս:

Աշխարհագրական առնչություն

Մոսկվացի Կամո, Աղջաբեդինացի Դաթո, Սիազանի Էլման, Մորդովացի Օլեգ, Կալինինգրադցի Իլյա

Եթե հայտնի է նույն անունով մի քանի գող, աշխարհագրական մոտեցում է ցուցաբերվում` ասոցացնելով գողերին վանականների ու սրբերի հետ: Օրինակ` Եգիազարով Կամոն: Նա համարվում է հին գողական ավանդույթների կողմնակից և գերադասում է չմիջամտել այն գործերին, որտեղ «մեծ փողեր» են խառնված: Քանի որ նա 1975 թվականից Մոսկվայում է ապրում, ածականը Մոսկվացի Կամո է: Աշխարհագրական կապ կարող է լինել նաև ծննդավայրի, կալանավայրի կամ «կնքման» վայրի հետ:

Տոհմային պատկանելություն

Գուրամ Կվեժոևիչ, Դաթո Ջուղովիչ, Նուգզար Խոսովիչ, Օսետրինա-կրտսեր, Կոտիկ

Երկրորդ սերնդի օրենքով գող Բեսիկ Աբզիանիձեն, որը վերահսկում էր բնակարանային գողությունների և ավտոմեքենաների առևանգումների վրա մասնագիտացած, Մոսկվայում գործող էթնիկ հանցավոր խմբավորումը, կոչում էին Ռոմաշկիչ: Նա Ռոմաշկա մականունով հայտնի հեղինակության որդին էր, իսկ գողերի նոր սերունդը, որպես կանոն` կովկասցիները, ընդգծելու համար տոհմական ծագումը, որպես մականուն ընտրում են սեփական անունն ու հայրանունը, առաջացած հոր ածականից: Հորից տիտղոսը ժառանգած գողին կարող են անվանել նաև հոր մականունով` հավելելով կրտսեր բառը: Էդուարդ Ասատրյան Օսետրինա-ավագն էր, իսկ նրա որդի՝ Սերգեյը, Օսետրինա-կրտսերը: Նույն Կոտիկը կրճատ Կոնստանտինն է: Այդ մականունն ազգությամբ եզդի «հեղինակություն» Գեորգի Քալաշյանը ժառանգել էր հորից` հանգուցյալ թիֆլիսեցի գողից:

Կարգավիճակ և դիրք

Դեդ Հասան, Դեդ Ֆաիկ Երևանցի, Վարլամիչ, Պետրովիչ, Բագրատովիչ, Կիրիլիչ

Երկու ամենաազդեցիկ գողական կլաններից մեկի առաջնորդ Ասլան Ուսոյանը, որին սպանեցին 2013-ի հունվարին Մոսկվայի «Հին ֆաետոն» ռեստորանում, իր Հասան անունը ժառանգել էր ավագ եղբորից, որը, ինչպես հայտնի է, նույնպես գող էր և վախճանվել է 1973-ին: Բացի այդ, XX դարասկզբում Հասան էին կոչում հասենի ցեղի այն ժամանակվա առաջնորդին, որը համարվում էր բոլոր եզդիների այն ժամանակվա առաջնորդը: «Դեդ», իսկ ավելի ուշ` «Դեդուշկա» հավելումը հայտնվեց 90-ականներին և ակտիվորեն տարածվում էր հենց Ուսոյանի դրդմամբ` նրա տարեց հասակն ու դիրքն ընդգծելու համար: Որպես հարգանքի նշան գողի տարիքի ու կարգավիճակի հանդեպ մականուն կարող է դառնալ հայրանունը. Վյաչեսլավ Իվանկովը, որը մամուլում հայտնի էր որպես Յապոնչիկ, քրեական աշխարհում վերջին տարիներին կոչում էին Կիրիլիչ:

Բնորոշ առանձնահատկություններ

Կիբորգ, Գուդրոն, Տուդա-Սուդա, Չեբուրաշկա

Որոշ մականուններ ընդգծում են մարդու առանձնահատկությունները: Եզդի հեղինակություն Յուրի Ամոյանի անհաջող մահափորձից հետո բժիշկները գլխուղեղում մետաղյա թիթեղ տեղադրեցին` այստեղից էլ մականունը` Կիբորգ: Իսկ 2001-ին Աստրախանում սպանված օրենքով գող Այլազ Ալոյանը ստացավ Գուդրոն մականունը թուխ մաշկի պատճառով (թեև, եզդիների շրջանում ընդհանրապես տարածված են մաշկի գույնի հետ առնչություն ունեցող ածականները`օրինակ, Թբիլիսիում կար Ջեքսոն մականունով գող): Նույն տրամաբանությամբ քրեական հեղինակություն Նիկոլայ Ակոպովին անվանում էին Տուդա-Սուդա` նա հաճախ էր կրկնում այդ արտահայտությունը: Իսկ գող Վադիմ Սաբրեկովին անվանում էին Չեբուրաշկա:

Արտառոց հատկություններ

Օրտավա, Վասյա Բրիլիանտ, Ցելկա

Գող Սոսոն վրաց վարդապետ Գավրիիլ Ուրգեբաձեի հարազատ եղբայրն էր և ստացել էր Օրտավա մականունն ականավոր մտավոր կարողությունների համար (վրացերենից թարգմանաբար «օրտավա»-ն բառացի նշանակում է «երկգլխանի»): Վլադիմիր Բաբուշկինին սկսեցին Բրիլիանտ կոչել անթերի ու մաքուր հեղինակության համար, իսկ Վասյա անունն ավելացավ, երբ նա թաքնվում էր Սդոբնիկով ազգանունով կեղծ անձնագրով: Մարդկանց հիշողության մեջ նա որպես մի սրբություն ու նահատակ մնաց հիմնականում այն բանի համար, որ առանց ընդմիջման 35.5 տարի նստեց բանտում՝ 1949-ից սկսած, և սպանվեց ճամբարի ղեկավարության հրահանգով: Եթե գողերը շատ պատանի հասակում են հայտնվում բանտում, այդպիսով իսկ պահպանելով իրենց անմեղությունը կամ «կուսությունը» մինչև տարեց հասակը, կարող են Ցելկա մականունը ստանալ: Թեև հնարավոր է նաև հակառակ տարբերակը` եթե ոստիկանությանը ոչ մի անգամ չի հաջողվում բռնել գողին: