«Կնիկ տփելուց» մինչև «տղամարդու գործ»

«Կնիկ տփելուց» մինչև «տղամարդու գործ»

Մարտի 8-ին՝ սթափության լրացուցիչ չափաբաժին

1857 թվականին Նյու Յորքի տեքստիլ գործարանների կին աշխատողները երևի չէին էլ պատկերացնում, որ ցածր աշխատավարձի և աշխատանքային վատ պայմանների դեմ իրենց քայլերթը տարիներ անց կվերաճեր համաշխարհային հզոր ալիքի: Մարտի 8-ը միայն ծաղիկների, ջերմության լրացուցիչ չափաբաժնի ու նվերների մասին չէ: Կանանց միջազգային օրը ևս մեկ առիթ է խոսելու կանանց ձեռքբերումների, իրավունքների և խնդիրների մասին:

PanARMENIAN.Net - Թեև հավասար իրավունքներին ուղղված արշավներն ամեն տարի ավելի նկատելի արդյունքներ են տալիս, տարբեր ոլորտներում պատկերը դեռ մտահոգիչ է: Աշխարհում, 2020-ի տվյալներով, աշխատունակ տարիքի կանանց միայն 50 տոկոսն է աշխատում, տղամարդկանց՝ 75 տոկոսը: Հետաքրքիր է, որ միայնակ կանանց 82 տոկոսն է աշխատում, ամուսնացածների՝ 64 տոկոսը, ամուսնացած և երեխա ունեցող կանանց՝ 48 տոկոսը: Մասնագետների դիտարկմամբ, այս պատկերը կարելի է բացատրել առաջին հերթին նրանով, որ տնային հոգսերը մեծամասամբ կանանց ուսերին են:

Հիմա՝ Հայաստան: Մեր երկրում կանանց իրավունքների և հնարավորությունների պատկերը հասկանալու համար 2010-ականների սկիզբը համեմատենք 2020-ականների սկզբի հետ: 2011-ի տվյալներով Հայաստանում գիտական աստիճան ունեին շուրջ 2100 կին և մոտ 3700 տղամարդ: Այս թիվը հետաքրքիր է, որովհետև կրթական մյուս բոլոր փուլերում, այդ թվում բարձրագույն մասնագիտական, սովորող կանանց թիվը միշտ գերազանցում է տղամարդկանց թվին: 2020-ի տվյալներով ևս բակալավրի և մագիստրատուրայի փուլերում սովորողների կեսից ավելին իգական սեռի ներկայացուցիչներ են: Ասպիրանտների դեպքում թիվը գրեթե հավասարվում է, դոկտորանտների դեպքում՝ տղամարդիկ ավելի մեծ թիվ են կազմում թե ընդունվածների, թե սովորողների մեջ:

Շարունակելով կրթության թեման: Մանկավարժական և դասախոսական կազմում կանայք շարունակում են ճնշող մեծամասնություն կազմել: 2012-ին հանրակրթական դպրոցներում ուսուցիչների 84 տոկոսն էին կանայք: 2020-ին՝ 89 տոկոսը: ԲՈՒՀ-երի դեպքում, 2012-ին կին-տղամարդ դասախոսների հարաբերակցությունը 50-50 էր: 2020-ին կին դասախոսները շուրջ 4 տոկոսով ավելին էին:

Աշխատանքային վիճակագրությունից խոսելիս առաջին և ամենախոսուն տվյալը հետևյալն է՝ 2020-ի տվյալով աշխատանքային տարիքի 10 կանանցից 4-ն են աշխատանք ունեցել, 10 տղամարդուց՝ 6-ը: Հետաքրքիր է, որ 15-74 տարեկան կանանց 51 տոկոսը աշխատանք չի ունեցել և չի էլ փնտրել: Հիմնական պատճառը՝ տնային տնտեսությամբ զբաղվելն է: Փոխարենը 15-74 տարեկան տղամարդկանց մոտ 70 տոկոսը զբաղված է կամ փնտրում է աշխատանք:

Աշխատավարձերի մասին. 2020-ին պետական համակարգում միջին ամսական աշխատավարձը կանանց համար կազմել է 148 հազար դրամ, տղամարդկանց համար՝ 212 հազար դրամ: Ոչ պետական համակարգում պատկերը հետևյալն է՝ կանանց միջին ամսական աշխատավարձը 151 հազար դրամ է կազմել, տղամարդկանցը՝ 237 հազար: 2017-ի հետ համեմատելով սեռային խզվածքը (gender gap) կրճատվել է 8.5 տոկոսով:

Ոլորտների մասին. Վիճակագրական կոմիտեի հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ թե՛ 2010-ականներին և թե՛ այսօր որոշ տվյալներ գրեթե չեն փոխվել: Շինարարությունը, հանքարդյունաբերությունը, որոշ չափով նաև պետական կառավարումը շարունակում են մնալ «տղամարդու գործ»: Փոխարենը կանայք ավելի պահանջված են կրթության և առողջապահության ոլորտներում: Այս համատեքստում կարևոր է նաև նշել, որ Հայաստանում կանանց թիվը շարունակում է ցածր մնալ բնագիտության, տեխնոլոգիայի, ճարտարագիտության և մաթեմատիկայի (STEM) բնագավառներում:

Կանանց իրավունքների մասին խոսելիս աշխատանքից և կրթությունից առաջ պետք է չմոռանալ աշխարհում բռնությունների և սպանությունների մտահոգիչ տվյալների մասին: 2017-ին աշխարհում սպանության զոհ դարձած կանանց 58 տոկոսին սպանել է կողակիցը կամ ընտանիքի անդամը: Առհասարակ, տղամարդիկ 4 անգամ ավելի շատ են սպանության զոհ դառնում, քան կանայք, բայց հավանականությունը, որ մարդասպանը կողակիցն է՝ 4 անգամ ավելի մեծ է կանանց սպանությունների դեպքում: Ընտանեկան բռնությունների պատկերը հատկապես մտահոգիչ է դարձել կորոնավիրուսի սահմանափակումների պայմաններում:

 Ամենաընթերցվողը բաժնում
Ինչպես միանալ ոլորտի առաջատար միջազգային ընկերությանը
Ինչպես է աշխարհը լուծում օրգանների փոխպատվաստման խնդիրը
Արևմուտքի սանկցիաները խփում են նաև ռուսական դեղարտադրությանը
Ինչ է այն ու ինչպես պայքարել` հայտնի չէ
 Ուշադրության կենտրոնում
Բեգլարյան․ Ազատության հրապարակում Արցախի ժողովրդի կարիքների ապահովման համար հանրահավաք կանցկացվի

Բեգլարյան․ Ազատության հրապարակում Արցախի ժողովրդի կարիքների ապահովման համար հանրահավաք կանցկացվի Հավաքի նպատակն է քննարկել ու բարձրաձայնել Արցախի ժողովրդի առաջարկներն ու պահանջները

 Բաժնի այլ նյութերը
Հայրենիքը՝ հեծանիվի դիմաց Ինչ արժե պետությանը դավաճանելը
Յոթ որդու Բավական քույրը Տարեկան քանի՞ աղջիկ չի ծնվում Հայաստանում
Վարորդներին ԳԱԶազացրին Ինչ է կատարվում վառելիքի շուկայում
---